تبلیغات؛حلقه مفقوده صادرات صنایع دستی

به گزارش ایرناپلاس، ایران کشوری گسترده با فرهنگی متنوع است. هر گوشه از این مرزو بوم، جغرافیا و آب‌وهوای خاص خود را دارد که سبک‌ زندگی خاص خود را می‌طلبد و صنایع دستی در هر منطقه با استفاده از مواد اولیه در دسترس، ویژه همان نواحی شکل گرفته‌ است.
مردم بومی برای رفع نیازهای خود اقدام به ساخت صنایع دستی می‌کنند و فروش و امرار معاش با آن در مرحله دوم قرار می‌گیرد. البته با گذشت سالیان و سهولت دسترسی به امکانات دیگر شهرها، برخی از صنایع دستی، دیگر در زندگی روزمره استفاده نمی‌شوند و بیشتر جنبه تزئینی دارند.

علی‌اصغر مونسان -وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ،هفتم خردادماه امسال، بر نقش صنایع دستی در افزایش تولید و صادرات کشور تاکید کرد.به گفته وی، ثبت جهانی محصولات صنایع دستی باعث شناخت جهانی منطقه مربوطه و افزایش فروش و بازار جهانی این محصولات و صادارت آنها می‌شود.

ایران از کشورهای فعال در ثبت جهانی شهرها
شورای جهانی صنایع‌دستی (WCC) از سازمان‌های وابسته به سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی و ملل متحد (یونسکو- UNESCO) است و ثبت شهرهای جهانی صنایع دستی از سال ۲۰۱۵- ۱۳۹۴ آغاز شده و برنامه‌ای الهام گرفته از شهرهای خلاق یونسکو است.
بر اساس گزارش منتشر شده در ۱۵ آذر ۹۹، در پنج سال فعالیت دولت، ۱۱ شهر و سه روستا در شورای جهانی ثبت شده‌ است. پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، با اعلام این خبر گفته بود، ثبت ملی و جهانی شهرها و روستاها و صنایع‌دستی به مطالبه مردمی و اجتماعی تبدیل شده است.

شهر اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی و تبریز به عنوان فرش جهانی فرش دستباف در سال ۹۴ ثبت جهانی شد. در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) شهر لالجین به عنوان شهر جهانی سفال و مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها ثبت شد.
در سال ۱۳۹۶ روستای کلپورگان منطقه‌ای کمتر شناخته شده از استان سیستان و بلوچستان به عنوان روستای جهانی سفال برای نخستین‌بار در جهان، سیرجان از استان کرمان شهر جهانی گلیم (شیریکی پیچ) و مریوان از استان کردستان به عنوان شهر جهانی کلاش (گیوه کردی) ثبت جهانی شد.در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) سه پرونده ثبت جهانی شد. میبد در یزد به عنوان شهر جهانی زیلو، آباده در فارس به عنوان شهر جهانی منبت و خراشاد در خراسان جنوبی به عنوان روستای جهانی تَو بافی (حوله بافی) در شورای جهانی صنایع دستی ثبت شدند.

سفالگری بدون چرخ در روستای هفت هزار ساله
ثبت جهانی می‌تواند به معرفی بهتر یک شهر و صنایع دستی آن کمک کند، اما تبلیغات هم می‌تواند نقش مهمی در صنایع دستی ثبت جهانی نشده،، داشته‌ باشد.محمدعلی نجفی -کارشناس صنایع دستی و گردشگری، روستای کلپورگان -روستایی در ۲۵ کیلومتری شهرستان سراوان و در ۳۹۰ کیلومتری جنوب زاهدان- در سیستان و بلوچستان را مهم‌ترین ثبت جهانی در ایران اعلام کرد و به خبرنگار ایرناپلاس گفت: در این روستا سفالگری به ثبت جهانی رسید. این روستا چند ویژگی خاص دارد؛ نخست، قدمت هفت هزار ساله؛ دوم اینکه در ساخت سفالینه‌ها از چرخ استفاده نمی‌کنند و در همه مراحل تولید، زنان نقش مستقیم دارند.این کارشناس گردشگری در توصیف بیشتر صنایع دستی کلپورگان اعلام کرد: طرح‌هایی که استفاده می‌کنند، انتزاعی است؛ یعنی به هر شکل که سفالگری منطقه را بررسی کنید، آثاری خاص و منحصربه‌فرد است. این صنایع دستی برای کسانی که بدانند یا از وجود آن با خبر شوند، روی جذب گردشگر داخلی و خارجی تاثیرگذار خواهدبود که در ادامه آن خرید داخلی و صادرات صنایع دستی را داریم.

رقابت شدید در حوزه صنایع دستی
نجفی با تاکید بر نقش اطلاع‌رسانی، تبلیغ و اعلام این موارد به عنوان حلقه گم‌شده رونق صنایع دستی، بیان کرد: درست است که ثبت جهانی شدن خوب است، اما تا زمانی که این محصولات به درستی معرفی نشود، تعداد زیادی از افراد نمی‌دانند که ایران این صنایع دستی را دارد و حتی به ثبت جهانی رسیده‌ است.در ایران روستایی داریم که قدمت سفالگری آن به هفت هزار سال پیش می‌گردد و هنوز به همان شکل، همان حالت و با همان مواد اولیه کار را انجام می‌دهند. ثبت جهانی شدن آثار صنایع دستی می‌تواند روی شناخته‌شدن آن تاثیر مثبت داشته‌ باشد، اما برای اینکه بتوانیم روی فروش آن حساب کنیم، باید درباره صنایع دستی در داخل و خارج تبلیغ کنیم.

به گفته این کارشناس صنایع دستی، رقابت در این حوزه میان کشورهای مختلف بسیار زیاد است. «ایران فروش خوبی در حوزه فرش‌های دستباف داشت اما با تبلیغات قوی‌تر، بازار را از ما گرفتند.»وی، فروش یا صادرات صنایع دستی را وابسته به چند عامل دانست و توضیح داد: ابتدا باید روابط خوبی با دیگر کشورها داشته‌ باشیم و بتوانیم تراکنش مالی انجام دهیم. همچنین میزان موفقیت در بازار به رقبا برمی‌گردد که در چه سطحی هستند و به چه صورت برنامه‌ریزی می‌کنند.در مرحله بعد بحث شناخت و معرفی مطرح است، این قسمت، به خود ما بستگی دارد. اینکه صنعتگر چقدر بتواند کار خود را معرفی کند و یک وزارتخانه تا چه اندازه بتواند صنایع دستی را معرفی کند، رابطه مستقیم با گردشگری دارد که به ایران می‌آید.

صنایع دستی نیاز به معرفی و تبلیغ دارد
نجفی، خرید یک توریست خارجی از صنایع دستی در ایران را از چند منظر مثبت دانست، زیرا او این اثر را با خود به یادگار می‌برد و به دیگران درباره آن توضیح خواهد داد.وی افزود: البته برخی از صنایع‌دستی «سرمایه‌ای» هستند؛ مانند چیزهایی که با مس تولید می‌شوند و هنر چوبکاری که حالت سرمایه‌ای دارد. چوب و مس قیمت روبه افزایش دارند و باید حساب جداگانه روی آنها باز کنیم، زیرا شاید هدف برخی از خرید آنها ارزش روزافزون آن محصول هم باشد.

وی با تاکید بر اینکه صنایع دستی نیاز به معرفی و تبلیغ دارند، توضیح داد: امیدوارم بعد از این روزهای همه‌گیری ویروس کرونا و با بهتر شدن روابط با گردشگری که از خارج می‌آید، وضعیت فروش و صادرات صنایع دستی ارتقاء یابد. اگر دولت را در قالب حمایتگر در این حوزه ببینیم نقش دولت و وزارتخانه بسیار پررنگ است. همچنین وقتی کسی محصولی را تولید می‌کند باید به فکر فروش هم باشد. به لطف شبکه‌های اجتماعی معرفی کالا بسیار راحت‌تر از گذشته شده‌ است. نقش صنعتگر در معرفی آن بسیار مهم است زیرا کاملا می‌تواند روی شناخت محصول تاثیر داشته‌ باشد.

فعالیت استارت‌آپ‌ها در معرفی صنایع دستی
نجفی، ورود استارت‌آپ‌ها به صنایع دستی را یکی از راه‌های تبلیغ و گسترده کردن محدوده فعالیت آنها اعلام کرد و گفت: اگر فروش خوبی را در سطح بین‌المللی داشته‌باشیم و اگر این بازار توجیه اقتصادی داشته‌ باشد، افراد زیادی هستند که بخواهند نقش واسطه را ایفا کنند. اگر بازار وضعیت بهتری داشته‌ باشد و صادرات صنایع دستی به صورت جدی‌تر در وزارتخانه بررسی شود، افرادی انجام آن را تسهیل خواهند کرد. ممکن است برای زنی که در روستایی صنایع دستی تولید می‌کند، معرفی و تبلیغ دشوار باشد، اما امیدوارم با رونق بازار، استارت‌آپ‌هایی در این حوزه شکل بگیرد.

وی دلیل رونق نگرفتن صنایع دستی تا به امروز را وجود نداشتن سیاست‌گذاری واحد بیان کرد و افزود: برخی از صنایع‌دستی کاربردی و برخی تزئینی هستند. می‌توان صنایع دستی کاربردی را برای گردشگران تعریف کرد که چه کاربردی دارند. با وضعیت دلار فکر می‌کنم صادرات صنایع دستی کار پرسودی باشد. ابتدا به سیاستگذاری در این حوزه نیازمندیم؛ بحث این است که تولیدکنندگان بتوانند در سطح بین‌المللی رقابت و خواسته بازار هدف را پیدا و بر اساس آن کار کنند و سوم ورود واسطه‌هاست. ثبت جهانی شدن به صنایع دستی ما اعتبار می‌دهد تا در سطح جهانی بتوانیم بازارسازی کنیم.