اقتصاد شبانه یک نمود برجسته از ارتباط پیچیده، پویا و فزاینده ای است که بین اجزای اقتصاد، جامعه و فرهنگ وجود دارد و سبب سرزندگی شهری و حفظ پویایی و طراوت در شهرها خواهد شد که مفهوم جدیدی را تحت عنوان شهربیست و چهارساعته ایجاد می کند.
چه بخواهیم و چه نخواهیم ما در عصر شهری شدن زندگی می کنیم و روز به روز به جمعیت کلان شهرها افزوده می شود و ظهور این کلان شهرها، اقتضائات خود را بر سبک زندگی انسان ها تحمیل می کند. به جز منابع جدید و خلاقیت های کارآفرینانه در شهر بخش زیادی از فضای شناخته شده اشتغال در کلان شهرها به اشباع رسیده است و از اینروست که فرصت‌های شغلی اندک و بیکاری رو به فزونی است. با توجه به آمار بالای بیکاری و متاسفانه شرایط اقتصادی پیشرو، باید فرصت‌هایی را خلق کرد که نیروی کار جدیدی را به کار گیریم و سرمایه ای به جریان بیفتد. ایجاد ارزش افزوده کند و در عین حال ، تقاضای کالا و خدمات نیز در آن ساعت برای بخشی از جامعه تامین و فراهم گردد.
تغییر الگوهای کار، ویژگی های جمعیتی و بطور کلی تغییر شیوه ی زندگی سبب گردیده تا احساس نیاز به خروج از زندگی روزمره و تفریح و سرگرمی در شب در ساکنان شهرهای امروز افزایش یابد. چرا که بخش قابل توجهی از روز صرف کارکردن جهت حل مشکلات اقتصادی می‌شود و در برخی موارد این زمان تقریبا تمامی روز را در بر می گیرد و به ناچار شب، جز لاینفک اوقات آزاد شهروندان می شود. بهترین فرصت برای تفریح، ورزش و گشت و گذار در شهر برای شهروندانی که در روز مجال انجام این کارها را ندارند. از اینرو، لزوم احیای فضاهای شهری در شب بیش از پیش بر همگان آشکار است و اهمیت وجود فضایی پویا و زنده در شب جهت ایجاد بستری مناسب برای فعالیت شهروندان احساس می شود.
آمارها نشان می دهد، قاهره- پایتخت مصر، مونته ویدئو- پایتخت اروگوئه، بیروت – پایتخت لبنان، مادرید- پایتخت اسپانیا و بوئنوس آیرس- پایتخت آرژانتین از جمله شهرهای بزرگ جهان هستند که شب ها بیدارند و از نیمه های شب نبض زندگی در خیابان های آن ها به اوج می رسد. علاوه بر این، اقتصاد شبانه در شهرهای مدرن، به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است. تفاوت شب و روز، تفاوت های آب و هوایی و نوع فعالیت هایی که به لحاظ کارکردهای متفاوت شب و روز ایجاد می شود، جاذبه های گردشگری می آفریند و ما برخی از نمونه های معروف آن را هم در دنیا می‌بینیم. مثل خیابان و میدان استقلال در استانبول و سایر نمونه هایی که با برندهای مختلف، در حال فعالیت هستند و به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده اند.
چند سالی است که این موضوع در تهران و سایر کلانشهرهای ایران نیز مطرح است. در پایتخت، با پایان روز، شهر هم رفته رفته خاموش می شود و گرچه زیستی غیر رسمی با شروع شب آغاز می شود اما این اقتصاد شبانه به علت قرار گرفتن در خارج از محدوده رسمی برنامه ریزی و مدیریت شهری هم ناقص و نابالغ باقی مانده و هم آسیب هایی به همراه خواهد داشت.
در اصطلاح می گویند، شهرهای بزرگ خواب ندارند. این موضوع در شهرهای شمالی همچون رشت یا شهرهای زیارتی همچون مشهد بسیار مشهود است. البته باید قوانین و مصوباتی وجود داشته باشد تا مشکلی در حوزه ی امنیت عمومی پیش نیاید. البته تجربه ثابت کرده است ، هرگاه اقتصاد شبانه در جریان باشد، بطور حتم امنیت اجتماعی نیز افزایش خواهد یافت. شبانه روزی شدن کسب و کارها و ماهیت جدید اقتصاد شبانه فرصتی جدید است، با رهاوردهای متنوع اقتصادی که بعضا می تواند به لحاظ فرهنگی و خانوادگی نیز تقویت کننده انواع همدلی ها و همبستگی ها در خانواده و اجتماع باشد.
