مدیریت منابع آبی برای تقویت کشاورزی در ازبکستان
ازبکستان با نوسازی شبکهٔ آبرسانی اش می کوشد کشاورزی خود را که دربردارندهٔ بیشترین شاغلان در این کشور است مقرون به‌صرفه تر و دربرابر تغییرات آب و هوایی مقاوم تر کند.
به همین منظور در جنوب قره قالپاقستان به‌جای برق از جاذبهٔ زمین برای آبیاری مزارع استفاده می‌شود. آبراه بوستان شاهرگ آبرسانی این منطقه بوده و خاکی‌بودنش هرزرفت فراوان آب را به‌همراه داشته. اما امروز اجرای یک طرح عظیم زیرساختی به میزان چشمگیری از هرز رفت آب جلوگیری می‌کند.
آزاد سراج اوف، مدیر این پروژه می گوید: «زمین اینجا ماسه ای است، و بنابراین خاکش نیمی از آب این آبراه را به خود می کشید، درنتیجه تصمیم به احداث کانال سیمانی گرفتیم.»
آب کانال بوستان از آبگیر تویامویون در مرز ترکمنستان می‌آید. شبکهٔ کانال‌های بوستان در مجموع ۸۰۰ کیلومتر درازا دارد، و طرح بازسازی آن سه منطقه از ازبکستان را با حدود ۱۰۰ هزار هکتار زمین زراعی پوشش می‌دهد.
شوکت همرایف، وزیر منابع آب ازبکستان دربارهٔ فواید اجرای این طرح می‌گوید: «کمبود شدید آب در اینجا، ۳۵ هزار هکتار زمین زراعی را از شبکهٔ آبرسانی خارج کرده بود. ما با کانال‌سازی و کاهش هرزرفت آب کارآیی سیستم را افزایش دادیم و امروز ۳۰۰ میلیون متر معکب آب صرفه‌جویی می‌کنیم که زمین‌های زیادی را به شبکهٔ آبرسانی متصل می‌کند.»
پیشتر برای آبیاری این زمین‌ها از پمپ آب استفاده می‌شد اما اکنون جمع‌آوری ۴۰۰ پمپ آب و ۲۳ تمبله‌خانهٔ کوچک و بزرگ که همگی به هزینهٔ دولت کار می‌کرده‌اند آغاز شده. مسئولان این طرح می‌گویند با اجرای آن ۳۶ هزار متر مکعب از میزان گازکربنیکی که سالانه منتشر می‌شده کاسته شده است.
کف و دیواره های کانال ۷۰ کیلومتری بوستان با زیر لایه‌ای از ژئومِمبِران (پلی‌اتیلین متراکم) و سپس با سیمان پوشانده شده و کف کانال بوستان بالاتر از کانال‌های فرعی قرار گرفته، بنابراین آب به کمک نیروی جاذبه خوبه خود در نهر های کوچک تر جاری می شود، امری که هزینهٔ سالانهٔ برق کشاورزان این کشور را ۳ میلیون دلار کاهش داده است.
تا کنون ۱۶۰۰ عدد دریچهٔ ویژهٔ آبرسانی از کانال به مزارع و باغ‌ها نصب شده است. برای آبیاری هر زمین یا باغ تنها کافی است این دریچه را باز کنند.
مظفر، سفربایف مالک یکی از باغ های جنوب قره قالپاقستان می گوید با این کار سالانه ۶ هزار یورو در هزینهٔ برق صرفه جویی می کند و می افزاید: «خاک این باغ با دستگاه لیزری تسطیح و یکدست شده، و این کار محصول ما را بیشتر کرده و درنتیجه درآمد مان هم افزایش پیدا کرده، امسال سرعت آب از پارسال خیلی بیشتر است»
تسطیح خاک از هرز رفت آب در زمین های ناهموار جلوگیری می کند و در این مناطق خشک و کم آب به افزایش بهره وری و سازگاری با زیست بوم می انجامد. هزینهٔ کل این طرح که با پیشتیبانی مالی بانک جهانی راه اندازی شده ۳۷۴ میلیون دلار بوده است.
آزاد عبدالحمید، کارشناس مدیریت منابع آب در دفتر بانک جهانی در ازبکستان است. او دربارهٔ میزان بازدهی سرمایه گذاری روی این پروژه می گوید: «در حوزهٔ کشاورزی امنیت شغلی ۳۸ هزار نفر را تأمین کرده و همزمان به‌شکل غیر مستقیم مشاغل تازه ای هم ایجاد کرده، پس این طرح با کارآفرینی، هماهنگی با شرایط اقلیمی، و افزایش بهره وری در مصرف آب بسیار مهم بوده و در راستای راهبرد های دولت و بانک جهانی است.»
