سموم میوه جات، تهدیدی برای سلامتی

سموم باقیمانده در گیاهان و سبزیجات مطلب تازه ای نیست و بارها و بارها کارشناسان حوزه ی تغذیه و کشاورزی درباره ی آن هشدار داده اند. اما از زمانی که در چندسال اخیر حجم قابل توجهی از میوه های صادرتی ایران از بازارهای صادراتی برگشت داده شد، این معضل کمی جدی تر در جامعه مطرح شد.

این روز ها ، مدام از رسانه های مختلف خبر سموم موجود در میوه ها و تهدید آن ها بر سلامتی افراد جامعه به گوش می رسد. در این میان مصرف میوه ها و سبزیجات ارگانیک نیز بسیار مورد استقبال قرار گرفته است و البته در تمام دنیا طرفداران خاص خود را دارد. متاسفانه با بالا رفتن قیمت کودهای کشاورزی، مصرف کودهای غیر استاندارد نیز به شدت افزایش یافته است و همین امر در بسیاری از موارد عوارض مصرف آن ها را افزایش داده است.
میوه ‌ها و سبزیجات به ‌رغم ارزش غذایی بالایی که دارند و مصرف روزانه ی آن ها برای بدن و سلامتی امری ضروری می باشد، همواره در معرض آلودگی به انواع آفت‌ کش‌ها، فلزات سنگین و آلودگی‌ های میکروبی ناشی از کود های حیوانی مورد استفاده در فعالیت ‌های کشاورزی قرار دارند.  این موضوع به قدری حائز اهمیت است که اداره ی حفاظت از محیط زیست بیان کرد : شصت درصد علف کش ها، سی درصد حشره کش ها و عمده ی  قارچ کش ها سرطان زا هستند و اکثر این مواد برای سیستم عصبی بدن مضر می باشند. عوارضی چون مسمومیت زایی عصبی، اختلال سیستم غدد داخلی، سرطان، سرکوبی سیستم ایمنی بدن، کاهش قدرت باروری زنان و مردان، سقط جنین و حتی بیماری پارکینسون ناشی از مصرف این مواد شیمیایی قدرتمند و خطرناک بر سلامتی افراد است. در طول زندگی ، ما میوه هایی به ظاهر مرغوب و با رنگ و لعاب جذاب را مصرف می کنیم ؛ غافل از آنکه از میزان سلامتی و درصد سموم استفاده شده در آن ها را بدانیم.
متاسفانه در بسیاری از موارد کود ها و سموم شیمیایی به دلایلی چون افزایش میزان مصرف بیش از حد مجاز تعیین شده و یا نامرغوب بودن و غیر استاندارد بودن کودهای مصرفی، وارد بافت میوه جات و سبزیجات شده و در بافت آن ها باقی می ماند. البته شایان ذکر است که سمومی که برای دفع آفات گیاهی مصرف
می شود بعد از مدت معینی در میوه و محصولات کشاورزی تجزیه می شود. اما در بسیاری از موارد چون میوه ها زودتر از موعد مقرر وارد بازار شده و مصرف می شوند این سموم در بافت های گیاهی باقی مانده و توسط ما مورد استفاده قرار می گردد. نتیجه ی آن افزایش آمار انواع سرطان ها و بسیاری از عوارض کبدی و کلیوی می باشد. تا جایی که هر کدام از ما بی آنکه بدانیم روزانه مقادیر بالایی از سموم را مصرف می کنیم. البته بسیاری از این اثرات سوء را می توان با پوست کندن میوه ها و شستن صحیح و اصولی آن ها برطرف ساخت. خیساندن میوه ها و سبزیجات در محلول تهیه شده از یک فنجان سرکه و آب به مدت پانزده دقیقه راه‌ حل مناسب و ارزانی برای حذف بقایای بسیاری از سموم و آفت کش ها است. محلول تهیه شده از آبلیمو و یک قاشق جوش ‌شیرین نیز می تواند مفید باشد. البته  آب هم به تنهایی می ‌تواند هفتاد تا هشتاد درصد از بقایای آفت ‌کش‌ ها و سموم کشاورزی را از سطح محصولات بزداید. از آنجا که این سم‌ها آب دوست هستند ، و میزان آب تشت بیشتر از آب داخل میوه است این سم ها از میوه خارج و وارد آب می ‌شوند، البته بسته به ضخامت میوه زمان آن متفاوت خواهد بود.
روش هایی از این دست ، سموم سطحی را از بین می برند و سمومی که در بافت میوه ها قرار دارند، همواره باقی است. بدین منظور بهتر از گیاهانی استفاده نماییم که میزان سموم و کود کمتری در کاشت و پرورش شان استفاده می شود. از همین رو از انتخاب میوه های درشت و خوش ظاهر پرهیز کنید. زیرا این میوه ها به دلیل استفاده از کود های دارای نیترات رشد بیش از حد داشته اند و نیترات در میوه و سبزی باقی می ماند. نظارت مسئولان ذی ‌ربط بر باقیمانده ی سموم محصولات كشاورزی و لزوم تعیین استانداردهای لازمه و همچنین آگاه سازی افراد جامعه و مردم در چگونگی شست و شو محصولات کشاورزی گام مهمی در تامین سلامت عموم افراد جامعه است.

محمدی – کارشناس محیط‌ زیست