16 اکتبر هر سال در جای جای دنیا به مناسبت روز جهانی غذا جشن گرفته می‌شود ، این در حالی است که هر شب یک میلیارد نفر در جهان گرسنه سر بر بالش می‌گذارند و جالب اینکه همه برنامه نهادهای بین‌المللی مانند سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد که برای ریشه‌کن کردن قحطی و گرسنگی شعار می‌دهند نافرجام مانده است. نگاهی گذرا به دلایل گرسنگی در جهان نشان می‌دهد که علاوه بر علت‌های طبیعی که در وقوع قحطی و گرسنگی در جهان دخیل بوده، این روزها عوامل سیاسی هم بسیار تاثیرگذار شده است.
نقض قوانین بین‌المللی توسط کشورهای سلطه‌گر
قانون تجارت جهانی که به چرخش آزاد کالا بین کشورها تاکید دارد، این روزها از سوی کشورهای سلطه‌گر نقض و دسترسی کشورهای ضعیف به غذا و کالاهای اساسی کم‌تر می‌شود، نمونه بارز آن را پس از شیوع پاندومی کرونا و جنگ روسیه و اوکراین به وضوح دیدیم که کشورهای بزرگ تولیدکننده، صادرات برخی کالاها را با اعمال تعرفه و عوارض صادراتی سنگین محدود و یا ممنوع کردند و از سویی به ذخایر انبارهای خود افزودند و این عوامل دسترسی به غذا را برای کشورهای واردکننده سخت‌تر کرد.امروزه غذا به عنوان ابزار قدرت دست کشورهاست و از آن برای اعمال سلطه بر دیگران استفاده می‌کنند، با وجود اینکه همواره می‌گویند غذا جزو تحریم نیست اما این قانون را خودشان نقض می‌کنند و در واقع دسترسی غذا برای کشورهای ضعیف روز به روز کم‌تر می‌شود.
جنگ و تضادهای سیاسی
جنگ از دیگر عواملی است که به کمبود مواد غذایی در جهان دامن می‌زند، مثلا جنگ اخیر روسیه و اوکراین در مقطعی به دو برابر شدن قیمت کالاهای اساسی در جهان منجر شد، این دو کشور در مجموع 30 درصد تولید غلات جهان را بر عهده داشتند و از تولیدکنندگان مهم دانه‌های روغنی بودند که تولیدشان به شدت کاهش یافت و عرضه را در بازارهای جهانی کم کرد.
از سوی دیگر درگیری‌ها روی صادرات کالاها تاثیر منفی دارد به طوری که در این جنگ بارها بندر دریای سیاه که محل اصلی عبور و مرور کشتی‌های باری است بسته بود که با میانجی‌گری سازمان ملل متحد و ترکیه تردد برقرار شد اما این بار کشتی‌ها تمایلی به عبور از این محل نداشتند و کرایه‌های چند برابری طلب می‌کردند که وقوع چنین جنگ‌هایی در سال‌های متمادی و در گوشه و کنار دنیا بر تامین غذای ملت‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین
همه این فشارهای سیاسی در حالی است که شرایط تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین، محدود بودن منابع آب و خاک و خشکسالی‌ها هم تولیدات کشاورزی و هم محصولات غذایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این چالش ها جدی است، به طوری که گرم شدن کره زمین تا 50 درصد عملکرد بذر را کاهش می‌دهد. تغییرات آب و هوایی موجب طوفان‌های شدید، سیل‌های وحشتناک، گردوخاک و ریزگرد می‌شود که همگی تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خشکسالی و کمبود آب و افت آب‌های زیرزمینی هر روز کشاورزی را محدودتر می‌کند و کشاورزان برای تامین آب، همه‌ساله از اعماق بیش‌تری آب جستجو می‌کنند در کنار آن، روز به روز سدسازی‌ها برای مهار آب‌های سرگردان بیش‌تر می‌شود که همه این‌ها به اثرات مخرب زیست‌محیطی منجر می‌شود.
از بین رفتن 30 درصد غذا قبل از رسیدن به سفره مردم
مشکل دیگری که گریبان تامین غذای ملت‌ها را گرفته، از بین رفتن 30 تا 40 درصد غذا قبل از رسیدن به سر سفره مردم است، تحقیقی که سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد انجام داده نشان می‌دهد که این فساد و خرابی غذا عمدتا در کشورهای ثروتمند رخ می‌دهد، اسراف، دورریزی، تجملات و غیره همه از عواملی هستند که از بین رفتن غذا در کشورهای ثروتمند را افزایش می‌دهد و دود آن به چشم کشورهای فقیر می‌رود. در کنار این‌ها عدم بسته‌بندی مناسب محصولات کشاورزی، آفات و بیماری‌ها هم از عواملی هستند که باعث می‌شود تقریبا یک سوم غذایی که در مزارع تولید می‌شود به سبد غذایی مردم منتقل نشود. بنابراین تامین امنیت غذایی در جهان آینده پیچیدگی‌هایی دارد که خیلی از کشورها از همین الان به فکر افتاده‌اند تا به این چالش‌ها فائق آیند. سازمان خواروبار کشاورزی (فائو) هم اعلام کرده که تا 40 سال آینده، تنها تحقیق و پژوهش ناجی تامین غذای مردم خواهد شد و 90 درصد غذا از این طریق به‌دست خواهد آمد. از نظر فائو با سرمایه‌گذاری در بخش تحقیقات و پژوهش می‌توان راهکاری برای چالش‌هایی که امروز مانع تولید است پیدا کرد اما مسئله مهم‌تر این است که دنیا به ویژه کشورهای بزرگ به قوانین بین‌المللی احترام بگذارند، دست از تحریم‌ها بردارند و با در نظر گرفتن شان و کرامت انسان‌ها از سلاح غذا برای سلطه بر دیگران استفاده نکنند.
