به گزارش نقش نیوز ، هوش مصنوعی«Artificial Intelligence» به‌عنوان شاخه‌ای از علوم کامپیوتر، هدف آن ساخت ماشین‌های هوشمند است که توانایی تقلید و شبیه‌سازی هوش و رفتار انسانی را دارند. هوش مصنوعی به عنوان یک دانش جدید در سال ۱۹۶۵ میلادی ابداع شد و در کشورمان پروفسور «کارو لوکاس» پدر هوش مصنوعی ایران با ایجاد مرکز «کنترل و پردازش هوشمند» در دانشگاه تهران، این علم را به‌طور رسمی بنیانگذاری کرد. وی از نخستین اساتیدی بود که آموزش و پژوهش را در زمینه‌های هوش مصنوعی، حسابگری زیستی‌ و ‌تکاملی و رایانش نرم در ایران پایه‌گذاری کرد.

رهبر معظم انقلاب در سال ۱۴۰۰، در دیدار با نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی کشور از «هوش مصنوعی» به‌عنوان یک مساله مهم و آینده‌ساز نام بردند و تاکید کردند که این مساله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کرد که ایران در زمره ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر هوش مصنوعی قرار گیرد.

کاربردهای هوش مصنوعی در ایران

هوش مصنوعی «AI» در بسیاری از حوزه‌ها کاربرد دارد، از جمله در خدمات مشتری که چت‌بات‌ها و دستیارهای صوتی مانند «Siri ،Gpt یا Alexa» بدون نیاز به تعامل انسانی به سوالات پاسخ می‌دهند؛ در پزشکی سیستم‌های تشخیص بیماری مانند تجزیه و تحلیل تصاویر پزشکی به شناسایی بیماری‌ها کمک می‌کنند؛ در تجارت و بازاریابی سیستم‌های تحلیل داده‌ها الگوهای خرید مشتریان را شناسایی و پیشنهادات فروش مبتنی‌بر علایق آنها ارائه می‌دهند؛ در صنعت بازی‌های ویدیویی شخصیت‌های غیربازیکن، کاربران انسانی را به چالش می‌کشند.

در تولید و صنعت، ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی کارهای تولیدی را با دقت بالا انجام می‌دهند؛ در آموزش و یادگیری پلتفرم‌های آموزشی مبتنی‌بر AI مسیر یادگیری را سفارشی‌سازی می‌کنند و در امنیت سایبری سیستم‌ها تهدیدهای امنیتی را شناسایی و خودکار مقابله می‌کنند، که نشان‌دهنده نقش کلیدی AI در بهبود کارایی، دقت و تصمیم‌گیری است.

«محمد شهرام معین» رئیس مرکز نوآوری توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تیرماه سال قبل(۱۴۰۲) به کاربردهای هوش مصنوعی در امنیت غذایی اشاره کرد و گفت: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تفاهم‌نامه‌ای با موضوع کشاورزی هوشمند با وزارت جهاد کشاورزی منعقد کرده است که یکی از بخش‌های آن به سنجش از راه دور و هوش مصنوعی برای تخمین سطح زیرسطح کشت محصولات راهبردی کشور مربوط می‌شود.

ایران رتبه اول خاورمیانه و پانزده جهان در تولیدات علمی هوش مصنوعی

سایمگو «SCImago» یک پایگاه اطلاعاتی است که توسط یک گروه پژوهشی در دانشگاه گرانادا اسپانیا ابداع شده است، این مرکز با استفاده از «Google page rank» به صفحات وب امتیاز می‌دهد و کار رتبه‌بندی سایت‌ها را انجام می‌دهد، همچنین با بانک اطلاعاتی «scopus» و بر اساس شاخص‌های مختلف به رتبه‌بندی مجلات علمی می‌پردازد.

بررسی وضعیت تولید مقالات حوزه هوش مصنوعی کشورمان در این پایگاه علمی نشان می‌دهد که وضعیت ایران در حوزه تحقیقات هوش مصنوعی وضعیت مطلوبی است، رده اول منطقه خاورمیانه و بالاتر بودن از دو رقیب اصلی ترکیه و عربستان سعودی نشان از وضعیت علمی مناسب در حوزه مقالات دارد. در رده‌بندی جهانی نیز رتبه ایران در این زمینه پانزدهم دنیاست.

دانشگاه‌های باهوش ایران اما مصنوعی

ادارنک«EduRank» یک رتبه‌بندی مستقل مبتنی‌بر متریک است که ۱۴ هزار و ۱۳۱ دانشگاه از ۱۸۳ کشور را ارزیابی می‌کند. این نظام رتبه‌بندی از پایگاه اختصاصی داده با ۴۴,۹۰۹,۳۰۰ نشریه علمی و ۱,۲۳۷,۵۴۱,۹۶۰ استناد برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در ۲۴۶ موضوع تحقیقاتی استفاده می‌کند، یکی از این رتبه‌بندی‌ها فهرستی از بهترین دانشگاه‌های جهان بر اساس عملکرد تحقیقاتی آن‌ها در هوش مصنوعی (AI) آورده است که در آن جایگاه ۵۷ دانشگاه ایرانی در آسیا و جهان به شرح ذیل مشخص شده است:

تراشه‌های غیرقابل هک، دستاورد متخصصان ایرانی

محققان ایرانی به سرپرستی پروفسور «نادر انقطاع» استاد دانشگاه پنسیلوانیا، یک تراشه سیلیکونی فوتونیک «SiPh» طراحی کرده‌اند که از امواج نور به‌جای الکتریسیته برای انجام ریاضیات پیچیده در آموزش هوش مصنوعی استفاده می‌کند. این تراشه بسیاری از محاسبات را به‌طور هم‌زمان انجام می‌دهد و دیگر نیازی به ذخیره اطلاعات حساس در حافظه کامپیوتر نیست؛ این امر باعث می‌شود که کامپیوترهای مجهز به این تراشه عملاً غیرقابل‌هک باشند.

«فیروز افلاطونی»، دانشیار مهندسی برق و سیستم دانشگاه پنسیلوانیا در این رابطه گفته است که در این تراشه‌ها به‌جای استفاده از یک ویفر سیلیکونی با ارتفاع یکنواخت، با نازک‌ترکردن سیلیکون در مناطق خاص و بدون افزودن مواد دیگر، می‌توان انتشار نور را در تراشه کنترل کرد، تغییرات ارتفاع را می‌توان به‌گونه‌ای توزیع کرد که باعث پراکندگی نور در الگوهای خاص شود و آن را قادر می‌سازد تا محاسبات ریاضی را با سرعت بسیار بالا انجام دهد، این دستاورد مقدمه ایجاد ابرکامپیوترهایی است که می‌توانند یک کوینتیلیون محاسبات را در یک ثانیه انجام دهند.

سورنا، اولین ربات انسان‌نمای ایرانی

دانشگاه تهران با حمایت مالی «انجمن تحقیق و توسعه صنایع و معادن ایران» کار بر روی ربات‌های انسان‌نما را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرد، ربات «سورنای نسل اول» «Surena» قادر بود طبق یک متن از پیش تعریف‌شده صحبت کند و دارای کنترل از راه دور و توانایی‌های ردیابی مسیر از پیش تعریف‌شده بود، نسل‌های بعدی این ربات به «Surena» نسل چهارم منتهی می‌شوند که در سال ۱۳۹۷ از آن رونمایی شد.

یکی از اهداف اصلی پروژه سورنا ۴ ساخت رباتی با قابلیت تعامل بیشتر با محیط اطراف و انسان‌ بوده است، نسخه جدید این ربات قابلیت تشخیص چهره‌ی انسان و شمارش آن‌ها، تشخیص اشیاء و یافتن موقعیت آن‌ها، تشخیص حرکت انسان، تشخیص گفتار و پاسخ دادن به آن‌ها را داراست. همچنین با ترکیب هوش مصنوعی و حرکات تمام‌تنه ربات، سورنا ۴ قابلیت گرفتن اجسام، دنبال کردن چهره افراد و اشیاء و تقلید حرکات انسان را دارد.

«هوش نو»، پلتفرم ایرانی هوش مصنوعی

پلتفرم «هوش نو»، یکی از پیشگامان حوزه هوش مصنوعی در ایران با هدف توسعه و کاربردپذیری هوش مصنوعی در صنایع مختلف ایجاد شده و توانسته است با ارائه خدمات ویژه‌ای به کاربران، نقش بسزایی در پیشبرد این فناوری در ایران ایفا کند. این پلتفرم مانند سایر سایت‌های هوش مصنوعی انواع تولید محتوا و کدنویسی را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد.

ویژگی‌هایی مانند ابزارهای تحلیل داده، مدل‌های یادگیری ماشین و امکانات یادگیری عمیق، رابط کاربری دوستانه، دسترسی آسان به ابزارها و پشتیبانی فنی قوی از جمله خدمات این پلتفرم ایرانی محسوب می‌شود.

درمان ضایعات پوستی با هوش مصنوعی

محققان یک شرکت دانش‌بنیان در گرگان اسفند سال قبل(۱۴۰۲) اعلام کردند که برای اولین‌بار در کشور به روشی دست یافتند که با استفاده از هوش مصنوعی، آنالیز تصاویر ضایعات پوستی در پارک علم و فناوری گلستان امکان‌پذیر شده است. وب اپلیکیشن «ویزیسان» با بهره‌گیری از هوش مصنوعی می‌تواند تصاویر ضایعات پوستی که با دوربین‌های گوشی‌های هوشمند تهیه می‌شوند را، آنالیز کرده و با در اختیار قرار دادن اطلس و اطلاعات پزشکی مرتبط، کاربران را در تصمیم‌گیری برای سلامت پوست خود راهنمایی و حمایت کند.

هوش مصنوعی در تسلیحات نظامی ایران

سردار «علیرضا تنگسیری» فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آبان سال گذشته(۱۴۰۲) در همایش ملی فرصت‌ها و تهدیدهای نوپدید دریایی، با اشاره به نقش هوش مصنوعی در بخش پهپادی، گفت: «توانستیم پهپادها را به هوش مصنوعی مجهز کنیم که این فناوری روی بُرد و دقت هدف‌زنی و رادارگریزی آن‌ها مؤثر است. افتخار می‌کنیم که پهپاد را در یک مدت بسیار کوتاه با تبدیل تهدیدات به فرصت‌ها و بهره‌گیری از فناوری‌های نوپدید و با دانش بومی ‌تولید کردیم، تمامی تجهیزات این پهپادها شامل بال، بدنه، موتور و سیستم هدایت ساخت داخل است.»

تنگسیری با بیان این‌که شناورهای زیرسطحی را مانند پهپاد و شناورهای سطحی، هوشمند و به هوش مصنوعی مجهز کرده‌ایم، تأکید کرد: «این شناورها قادرند به صورت یک آرایش، فرمان بگیرند و به هدف حمله کنند، مأموریتی را در یک نقطه انجام دهند و بازگردند و حتی کار اطلاعاتی کنند.»

همچنین سخنگوی رزمایش مشترک پهپادی ۱۴۰۲ ارتش جمهوری اسلامی ایران با بیان این‌که “پرواز انبوه پهپادها از پایگاه‌های مختلف زمینی، زیرزمینی و دریایی و اجرای عملیات در این حجم تاکنون سابقه نداشته است”، گفت: «قابلیت پرواز جمع با استفاده از هوش مصنوعی از جمله اقدامات نوآورانه در حوزه پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.»

هوش مصنوعی سازنده آینده اقتصاد ایران و جهان

ﭘﻴﺶبینی ﺻﻮﺭﺕ‌ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﺳﺴﻪ تحقیقاتی «PWC» ﻧﺸﺎﻥ میﺩﻫﺪ ﻛﻪ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎی ﻫﻮﺵ ﻣﺼﻨﻮعی ﺑﺎﻋﺚ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ۱۴ ﺩﺭﺻﺪی ﺩﻧﻴﺎ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ۲۰۳۰ حدود ﻣﻌﺎﺩﻝ ۱۵/۷ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎفتگی ﺁﻧ‌ﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﻩ است، ﺑﻪ ﻃﻮری‌که ﺑﺮﺍی ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﭘﻴﺸﺮﻭ ﻧﻈﻴﺮ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ۲۶ ﻭ ۱۴ ﺩﺭﺻﺪ ﻭ ﺑﺮﺍی ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺿﻌﻴﻒ ﭼﻮﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺯﺍﻣﺒﻴﺎ ﺑﻴﻦ ۴ ﺗﺎ ۸۱ ﺩﺭﺻﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.

اکنون ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭی ﻭﻳﮋﻩﺍی ﺑﺮﺍی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻮﺵ ﻣﺼﻨوعی ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭیﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮیتی، ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎعی ﺩﺍﺷـﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺑـﺮﺍی ﺍﻳـﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﺎﻻﺩستی ﻭ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻭ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ.

بنابراین ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻮﺵ ﻣﺼﻨﻮعی ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی، ﺍﺟﺘﻤﺎعی، ﺳﻴﺎسی ﻭ ﺯﻳﺴﺖمحیطی ﻭ ﻧﻘﺶ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺣـﻞ ﺍﺑﺮﭼﺎلش‌های ﻛﺸﻮﺭ، ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭی ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺘﻮلی این حوزه ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺗﺄﺳـﻴﺲ «ﻣﺮﻛﺰ ملی ﻧـﻮﺁﻭﺭی ﻭ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻫﻮﺵ ﻣﺼﻨﻮعی» کردﻩ ﺍﺳﺖ، ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛـﺰ، ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ملی ﻫﻮﺵ ﻣﺼﻨﻮعی ﺍﺳـﺖ. ﺍﻭﻟـﻴﻦ ﺳـﻨﺪ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ۱۴۰۲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ “ﻧﻘﺸﻪ ﻣلی ﺭﺍﻩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻮﺵ ﻣﺼﻨﻮعی” ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

تشکیل ‌شورای ملی راهبری و مرکز ملی هوش مصنوعی

اهمیت موضوع هوش مصنوعی باعث شد تا، رئیس‌جمهور در حکمی معاون علمی و فناوری خود را مامور تشکیل «شورای ملی راهبری و مرکز ملی هوش مصنوعی» کند.

در این حکم، هدف از تشکیل این شورا، ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی دستگاه‌های مرتبط و کنشگران پیشران در حوزه هوش مصنوعی عنوان شده و ایجاد زنجیره کامل و پایدار چرخه ایده تا ثروت (بازار) در هوش مصنوعی، استفاده از فرصت جهشی هوش مصنوعی برای پیشرفت اقتصادی کشور، برنامه‌ریزی برای ایجاد زیرساخت‌ها و توانمندی‌های فناورانه داخلی به‌منظور دستیابی به مرجعیت علمی و تحریم‌ناپذیری، از اهداف آن عنوان شده است.

تلاش برای دستیابی به جایگاه پیشتاز و پایدار در میان کشورهای جهان، شناسایی، پرورش و شکوفاسازی سرمایه‌های انسانی نخبه در حوزه هوش مصنوعی با بهره‌گیری از ظرفیت جامعه علمی کشور اعم از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، از اهم انتظارات رئیس‌جمهور از این شورا عنوان و تاکید شده است، به منظور تحقق وظایف و انتظارات شورا و پیگیری منسجم و متمرکز اهداف فناورانه آن، ایجاد «مرکز ملی هوش مصنوعی» نیز در دستور کار قرار گیرد.

منبع: ایسنا