پسماند های بیمارستانی و خطرات محیط زیستی

معضل پسماند های بیمارستانی کماکان در بسیاری از شهرهای بزرگ ایران وجود دارد. چرا که همواره ضعف های زیر ساختی و سوء مدیریت و عدم برنامه ریزی های کافی سبب شده است که روز به روز به خطرات و عوارض جبران ناپذیر آن برای محیط زیست و سلامت انسان ها افزوده می شود. پسماندهایی که به علت بالا بودن سمیت، بیماری زایی، خورندگی و … خطراتی برای سلامت افراد جامعه و محیط زیست به همراه دارد، که باید به روش های نوین و مخصوص از بین روند.

پسماند های بیمارستانی و از بین بردن آن ها یکی از معضلات مهم و نگران کننده ای است که علاوه بر آلودگی های زیست محیطی و آب های زیرزمینی، خطر شیوع و گسترش انواعی از بیماری ها را به همراه دارد. طبق آخرین آمارهای ارائه شده روزانه قریب به صد تن پسماند بیمارستانی و بیش از پانصد تن پسماند پزشکی در پایتخت تولید می شود، که حجم بالایی از آن ها به دلیل تجهیز نبودن بیمارستان ها و مراکز درمانی به دستگاه های استاندارد امحای زباله وارد چرخه ی محیط زیست می شوند.  متاسفانه تا به امروز اقدامات مهم و زیربنایی اساسی برای از بین بردن و نابود کردن پسماند ها و زباله های بیمارستانی صورت نگرفته است و هنوز شیوه های موقت و قدیمی در بسیاری از مناطق مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا دفن پسماندهای بیمارستانی وعفونی به صورت بی خطر کردن و استریل کردن صورت می پذیرد. بسیاری از روش های استاندارد و مورد قبول از دیدگاه های محیط زیست ، در سطح جهان در حال اجرا بوده که روش های استریلیزاسیون از طریق دستگاه های اتوکلاو یکی از آن ها می باشد.

با این وجود در کشور، در بسیاری از موارد دفن پسماندهای بیمارستانی با استفاده از قدیمی ترین روش ها صورت می پذیرد. این نوع نابودی نه تنها آب های زیرزمینی و محیط زیست را آلوده می کند، بلکه باعث انتقال بسیاری از عفونت ها و بیماری های واگیردار نیز می شود. با توجه به اینکه درصد بالایی از آب شرب پایتخت از آب های زیر زمینی است، عملا با دفع این زباله ها با جان شهروندانمان بازی می کنیم. فاجعه ای بزرگتر در پس عدم بازیافت و امحای زباله های بیمارستانی، زباله دزدها هستند که پلاستیک های موجود در زباله های بیمارستانی را به دلیل مرغوبیت و خوشرنگ بودن به کالاهای مصرفی تبدیل می کنند. پلاستیک های آلوده ای که براحتی دوبار وارد چرخه ی زندگی شهروندان می شود.

البته باید اذعان داشت که بسیاری از کشورها برای دفن اصولی و بازیافت این گونه پسماندها، به پزشکان و مراکز درمانی تسهیلات می دهند. کمبود بودجه و امکانات و شاید نبودن متولی و سو مدیریت باعث شده که بار سنگین این مسئولیت از نهادی به نهاد دیگر پاس داده شود، اما آنچه در این بین حائز اهمیت است که چه بر سر سلامت شهروندانمان می آید ! شیرابه ها و پسماندهایی که در حال آلوده کدن آب های زیر زمینی هستند چه عوارضی در پی خواهند داشت؟ بدیهی است که با وجود وضع فعلی، وزارت بهداشت به تنهایی نمی تواند از پس همه ی هزینه های هنگفت امحای زباله های بیمارستانی برآید. لزوم استفاده از دانش روز در این حوزه بسیار ضروری است و انجام این امر مهم مستلزم مشارکت و همدلی همه ی نهادهای مسئول در حوزه ی مدیریت شهری و مردمی است تا این گره ی ملی، که سلامت تک تک شهرنشینان را تهدید می کند با یک عزم ملی ، باز شود.

موسوی – دکترای شیمی