ضرورت مدیریت بازیافت زباله ها

این روزها زباله ها روی زمین نمی ماند، تائید این صحبت شرایطی است که این شب ها شاهد آن هستیم. کافی است شب ها زباله هایتان را بیرون قرار دهید. کمتر از پنج دقیقه ، اثری از زباله هایتان نخواهد بود. گویا شبکه ای هوشیار، سریع و چابک از اقتصاد پنهان زباله ها آگاه است و افزایش زباله گردها در این روزها به وضوح موید همین امر است. این اقتصاد به قدری جدی است که این روزها کمتر کسی هست که گونی به پشت های زباله‌جمع‌ کن از ماشین های شهرداری جلوترند را در گوشه و کنار پایتخت ندیده باشد. متاسفانه آمار واضحی هم از وجود کارگران این حوزه وجود ندارد ، چرا که اکثرا غیر رسمی و شرکتی هستند و همین امر سبب می شود که آمار دقیقی از میزان زباله های کشور در دسترس نباشد و زباله های شهری به قیمت بسیار ناچیز به دلالان این حوزه فروخته و گردش مالی عظیمی در این حوزه ایجاد شود و مافیای زباله در بسیاری از شهرهای بزرگ ایجاد می شود. بسیاری از پیمانکاران برای رسیدن به منافع مالی هر چه بیشتر از زباله، برخلاف قوانین رسمی مبنی بر عدم بکارگیری نیروهای اتباع و صغرسنی، به شیوهای غیرقانونی از نیروی کار ارزان قیمت مانند کودکان و کارگران با تابعیت های غیرایرانی استفاده می‌کنند.

طبق آمارهای منتشر شده ، روزانه چیزی حدود چهار میلیون تن زباله در جهان تولید می شود که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی این میزان به شدت در حال افزایش است و این میزان برای ما ایرانی ها تا دو الی سه برابر بیشتر است. در این میان جهان به دنبال افزایش راهکارهای بازیافت زباله است تا جایی که بیش از هفتاد درصد زباله های جهان بازیافت می شوند.اما متاسفانه در ایران کماکان چیزی کمتر از بیست درصد زباله ها بازیافت می شود. بر اساس پژوهشی که توسط محققان دانشگاه خوارزمی انجام شده در کشور ایران ، روزانه در حدود پنجاه هزار تن زباله تولید می شود که سهم شهری همچون تهران در تولید زباله، نزدیک به هفت هزار و پانصد تن در روزهای معمول سال و یازده هزار تن در روزهای پایانی سال است.

در روزهایی که زباله روی زمین نمی ماند و در کسری از زمان قبل از حضور ماموران شهرداری به بیانی دیگر سرقت می شود، زمان آن رسیده است که با برنامه ریزی های منسجم توسط شهرداری ها و سازمان های مربوطه، تهدید زباله در کشور به فرصت اشتغال و درآمدزایی تبدیل شود. در حال حاضر، هشتاد درصد زباله های تولیدی کشور جزو زباله های غنی محسوب می شود و اگرچه بیانگر بد مصرف بودن و پر مصرف بودن ماست، اما می‌تواند با قرار گرفتن در چرخه بازیافت بخش قابل توجهی اشتغال و به تبع آن صرفه ی اقتصادی به همراه داشته باشد.

البته باز هم در نگاه اول نوک تمامی پیکان ها به سمت شهرداری‌ ها نشانه می‌رود. بسیاری از شهروندان نیز گله مندند که چرا نحوه جمع آوری زباله ها به قسمی صورت می پذیرد که باید توسط زباله گردها صورت بپذیرد. در هر صورت  اگر قرارباشد ، تغییری از منظر اقتصادی و زیست ‌محیطی در وضعیت زباله های شهری صورت پذیرد، قبل از هر اقدامی نیازمند اصلاح رفتار مردم و فرهنگ سازی تفکیک زباله در مبدا هستیم، مطلبی که هنوز جا نیفتاده است و تنها بعضا در محله ها و شهرهای خاص صورت می پذیرد. این روزها باید برای مدیریت پسماند در کشورمان باید یک عزم ملی ایجاد کنیم. چرا که مدیریت بازیافت زباله و تفکیک آن از مبدا، هرگز نمی تواند به تنهایی توسط شهرداری ها صورت پذیرد و این مهمی است که در راس امور بسیاری از کشورهای توسعه یافته قرار دارد.

محمدی – کارشناس محیط زیست