کرونا و نبض کند صنعت چاپ کشور
یکی از صنایع مهم و پیشرو در اقتصاد و فرهنگ هر جامعه ای صنعت چاپ است. نبض فرهنگ هر جامعه در چاپ و نشر آن می تپد و یکی از شاخص‌‌های مهم توسعه یافتگی و پویایی فرهنگ یک کشور را می توان از سطح و میزان کارهای چاپی آن استدلال نمود. صنعت چاپ؛ صنعت بزرگ و با اهمیتی است که در بیشتر کشورهای توسعه یافته جهان در بین پنج صنعت نخست جای گرفته است. از اینرو در تمام جهان، چاپ یک صنعت پیشرو به حساب می آید و توانسته در بین پنج صنعت برتر جهان جایگاه قابل قبولی از نظر گردش مالی را ازآن خود کند و صنعتی مادر محسوب شود .در حالی که ، نگاه و رویکرد مسئولان و متولیان امر به چاپ در ایران، یک نگاه غیرصنعتی است. صنعت چاپ تاثیر گذار با گردش مالی بزرگش در تمام دنیا، یک صنعت راهبردی به حساب می آید و این در حالی است که صنعت چاپ در کشور در حوزه تامین ماشین آلات، تجهیزات و مواد اولیه وابستگی بیش از ۸۵ درصدی به خارج از کشور دارد.
آمارها نشان می دهد، صنایع چاپ ایالات متحده ی آمریکا با بیش از یک میلیون کارگر و کارمند، رقمی بیش از صنایع اتومبیل سازی آمریکا که بالغ بر هشتصد و پنجاه هزار نفر را در حال اشتغال دارد و بزرگ ترین صنعت این کشور در توسعه ی اشتغال و کاهش درصد بیکاری می باشد. اما متاسفانه رویکرد صنعت نشر در جهان، بسیار متفاوت از شرایط فعلی آن در کشور است. چرا که این صنعت در کشور، چند سالی است که به صنعتی نحیف و شکننده تبدیل شده است و قریب به یک سال و اندی کرونا هم مزید برعلت شده است. تقاضای پایین برای محصولات این صنعت مانند کتاب، روزنامه و… هر روز بیشتر از گذشته این صنعت را منزوی کرده است. مشکلات عدیده ی آن از یک سو و البته شوکی از نوع ویروس کرونا ،براحتی توانسته این صنعت را به زانو درآورد.
بی تردید ظرفیت بالای صنعت چاپ و نشر در راستای رشد و توسعه کشور، بسیار بالا بوده و یکی از مهم ترین رکن های اقتصاد غیرنفتی محسوب شده و با تبیین سیاست های درست و سرمایه گذاری های لازم در این حوزه می توان سبب پویایی اقتصادی آن گردید. نقش محوری این صنعت به عنوان بخش سخت افزاری و سرمایه بر تولید بی شک شاخص بزرگی در تولید ناخالص ملی ایفا می کند و از آن جایی که صنعت چاپ، با همه ی ابعاد جامعه ، رابطه‌ی مستقیم دارد، تمامی عوامل توسعه بدون بهره گیری از این صنعت قادر به ایفای نقش واقعی خود نیستند. اما با بررسی کنونی وضعیت صنعت چاپ در کشور، متاسفانه به دلیل وجود مشکلات و بی توجهی های موجود، صنعت چاپ کشور ده ها سال با موقعیت کنونی صنعت چاپ در کشورهای توسعه یافته فاصله داشته و حتی برخی از کشورهای جهان سوم نیز برای رشد کمی و کیفی این صنعت از ما سبقت گرفته اند.
کمبود نقدینگی، کمبود کارگر متخصص ماهر، کهنگی و فرسودگی دستگاه های چاپ، عدم امکان واردات دستگاه های روز چاپ و از همه مهم تر، نبود تسهیلات با بهره ی کم برای خریداری تجهیزات جدید و به روز از مهم ترین مشکلات صنعت چاپ در کشور است. بنیه ی ضعیف مالی اهالی چاپ برای بروز کردن تجهیزات چاپخانه ها و ماشین آلات چاپ ،مسئله ی کوچکی نیست که بتوان براحتی از آن گذر نمود. البته از سوی دیگر، قوانین سنگین مالیاتی، موجب فشار بر بنگاه های اقتصادی و از جمله چاپخانه ها شده است. چرا که ظاهرا در این اوضاع بازار، مسئولان مالیاتی از شرایط بی خبر هستند ،چراکه علاوه بر افزایش مالیات طبق مصوبات هر ساله، با صدور متمم های سال های قبل، عرصه را برای فعالان این حوزه تنگ تر می نمایند. شیوع کرونا و گرانی کاغذ نیز، مشکلات زیادی بر سر راه چاپخانه ها قرار داده است. کاغذ در سال گذشته ازمرحله گرانی وارد هزارتوی کمبود و پس از آن نایابی شد. این شرایط به نحوی بود که بسیاری از روزنامه‌های خصوصی تعطیل و یا مجبور به کاهش تعداد صفحات خود شدند.
تمامی عوامل مذکور دست به دست هم داد، تا بسیاری از فعالان این عرصه یا بخشی از نیروی کار خود را تعدیل کنند و یا عزم شان را جزم کنند تا فعالیت در این عرصه را تعطیل کرده و با فروش ماشین آلات و واحدهای تولیدی، دست به فعالیت اقتصادی جدیدی بزنند. با شرایط موجود، چاپخانه های خصوصی یکی پس از دیگری با بحران مواجه اند و این درحالی است که چاپخانه های دولتی با ارز و امکانات بیشتری تولیدات خود را روانه ی بازار می کنند و این یک رقابت نابرابر در صنعت چاپ کشور است. عوامل مذکور می تواند حیات این صنعت را با خطرات جدی روبرو سازد.
اگرچه مشکلات این صنعت، هیچگاه به درستی درک، شناسایی و رفع نشد، ولی با توانایی های بالقوه و بالفعل موجود در این صنعت، تلاش و عزم جدی مسئولان دولت جدید در این حوزه را می طلبد تا با بکارگیری راهکارهای منطقی و قابل اجرا در صدد رفع مشکلات این صنعت پیشرو در کشور برآیند.
