صنایع دستی چینی در کمین بازار ایران!

اپیدمی کرونا، صنعت گردشگری را قریب به یک سال و نیم است که عملا فلج کرده، نقش تاثیر گذار این صنعت بیش از پیش در اقتصاد بسیاری از کشورهای تراز اول دنیا نمایان شده است. چرا که صنعت گردشگری به عنوان یک فعالیت راهبردی برای تنوع بخشی به اقتصاد و بالا بردن شاخص های توسعه ی انسانی سهم بسزایی داشته و توجه به آن در کشور پر قدمت و تاریخی ایران متنوع سازی در اقتصاد را شتاب می دهد. دراین بین گردشگری روستایی خود یک صنعت منحصر به فرد است که آن را می توان ابزار مهمی برای توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و اکولوژی جوامع روستایی قلمداد نمود که در آن تولید و عرضه ی صنایع دستی، اهرمی اساسی برای گسترش هرچه بیشتر آن شمرده می شود. صنایع دستی با ایجاد اشتغال پایدار به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته و کسب درآمد ارز خارجی تاثیر بسزایی دارد. ارزش افزوده بالا و نیاز به ابزار کار ساده و فروش و استقبال از آن چه در داخل و چه در خارج می تواند در بخش های مهارت آموزی و سرمایه گذاری در کاهش نرخ بیکاری و رونق اقتصادی نقش مهمی ایفا نماید. در بسیاری از روستاها، کشاورزان و خانواده هایشان با پرداختن به صنایع دستی نه تنها امکان اشتغال تمامی اعضای خانواده را فراهم نموده اند، بلکه توانسته اند با گسترش آن به درآمدهای جانبی قابل توجهی دست یابند و این خود عاملی برای عدم مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ محسوب می شود.

چرا که تحقیقات نشان می دهد ،تنها فراهم نمودن امکانات رفاهی همچون آب و برق و تسهیلات آموزشی و بهداشتی برای حفظ روستاییان و جلوگیری از مهاجرت آن ها کافی نیست. این اشتغال پایدار ، رونق و توسعه ی اقتصادی در روستاها و شهرهای کوچک است و صنایع دستی با قابلیت هایی که دارد، می تواند یک عامل مهم دراین حوزه محسوب گردد. تاسیس مراکز آموزشی فنی و حرفه ای در رشته های مختلف صنایع دستی ، برگزاری کارگاه های تولیدی برای روستائیان و ساماندهی آن ها از جمله راهکارهایی در جهت دوام و پابرجایی این صنعت می باشد. برگزاری نمایشگاه های خارجی و ایجاد رشته های تحصیلی مرتبط در مراکز آموزش عالی بستر مناسبی برای تحقق این اهداف فراهم می کند. همچنین نباید فناوری های روز را در صنایع دستی و تولید انبوه آن نادیده گرفت. حمایت از تولیدکنندگان از قبیل پوشش بیمه ای افراد و اعطای وام های قرض الحسنه و تسهیلات بانکی مناسب نیز از عواملی هستند که در جهت رشد اقتصادی این صنعت نقش مهمی ایفا می کنند. البته باید به این مهم نیز اذعان داشت که صنایع دستی ایرانی برای حضور در بازارهای بین المللی نیاز به حمایت دارد. در نظر گرفتن سلیقه ی مخاطب و به روز کردن صنایع دستی، با توجه به نیازها و سلیقه های روز و همزمان ،پایبند ماندن به اصالت هنرهای زیبای ایرانی می تواند بسیاری از چالش های پیش رو در افزایش فروش و کارایی این هنر اصیل ایرانی برای حضور هر چه بیشتر و پر رنگ تر در بازارهای جهانی را مرتفع سازد.

از آنجایی که در تمام صنایع ، پای چینی ها در میان است، صنعت صنایع دستی به شدت ازچینی ها و واردات محصولاتشان تاثیر پذیرفته و لطمه دیده است. این اقتصاد برتر جهان با رصد تمام جزئیات بازارهای کشورها و نیازهای مصرفی ملیت ها از تولید هیچ محصولی فروگذار نیست. شاید همین امر باعث شده است که چین به عنوان کشوری عقب مانده در دهه های پیش، امروزه یکی از بزرگترین قدرت های اقتصادی جهان باشد. آن ها قبل از ورود به هر عرصه ای، تسلط کامل بر نیازهای مذهبی، فرهنگی و اجتماعی ملت ها دارند. شاید صحت این موضوع را بتوان در تولیدات انبوه چادرهای مشکی در سال های پیش و حتی مهر و تسبیح چینی به وضوح به اثبات رساند. اما تنها تولید محصول جدید و پرمصرف از جمله هنرهای چشم بادامی ها نبوده و آن ها در کپی کردن نیز ید طولانی و بی رقیبی دارند. چینی ها با تفکر سودآوری، وارد حوزه ای با قدمت چند هزار ساله شده اند و در صورتی که برای این موضوع چاره ای نیندیشیم، بی تردید در چند سال آینده حوزه ی صنایع دستی ایران نابود خواهد شد و فعالان این حوزه را به انفعال و انزوا خواهد کشید.

جالب توجه این است که ساخت، تولید و عرضه ی این محصولات، گاها با چنان ظرافت و دقتی صورت می پذیرد که امکان تشخیص تولیدات اصل و با اصالت از نمونه های کپی و تقلبی دشوار و ناممکن است. نفوذ چینی ها در بعضی از شاخه های صنایع دستی همچون قلم زنی، مینا کاری و …به قدری زیاد بوده که برخی از صاحبان و کارشناسان فعال و مطرح در این عرصه، فعالیت و هنر آبا و اجدادی مذکور را رها کرده و در بخش ها و حوزه های دیگر به فعالیت مشغولند. اگرچه یک صنایع دستی اصیل ایرانی از لحاظ قیمتی چندین برابر یک تولید چینی قیمت گذاری می شود، اما نباید از این واقعیت غافل بود که عقبه ی یک صنایع دستی تولید شده در شهرهای ایران، هنر اصیل ایرانی، اسلامی است که قرن ها تاریخ را با خود به همراه دارد و اصالت و زیبایی و ظرافت آن تمام جهان را مجذوب خود ساخته است.

صنایع دستی ارز آور و اشتغال زا هستند و می توانند مشکلات اقتصادی زیادی را حل کنند و عدم کنترل و مقابله با واردات صنایع دستی تقلبی و چینی، نه تنها ظرفیت اشتغال زایی در این حوزه را با تهدید جدی روبرو می سازد، این موضوع زنگ خطریست که باید با توجه و اتخاذ تدابیر هوشمندانه مسئولان ،مرتفع و کنترل گردد و لزوم حفظ و احیای آن ها را به عنوان یک عزم ملی صد چندان می کند. به نظر می رسد تا زمانی که برخورد قاطعانه ای برای فروش صنایع دستی چینی در بازارهای ایران انجام نشود، همواره شاهد فروش صنایع دستی ارزان و بی کیفیت چینی به عنوان سوغات شهرهای ایران خواهیم بود.

سردبیر*