پژوهش‌های تقاضامحور، رمز موفقیت دانشگاه‌ها

یکی از مشکلات اساسی در حوزه اقتصادی، نبود ارتباط صحیح بین بخش های مختلف صنعت، کشاورزی و خدمات با بخش های علمی و دانشگاهی کشور است.در طول دهه های گذشته ساختار آموزشی دانشگاه‌ها بیشتر بر پایه مباحث تئوریک بوده و تربیت فارغ التحصیلان در رشته های مختلف نیز بر همین اصل استوار است. به طوری که عدم توجه به مهارت‌های حل مسائل بخش های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، کشاورزی و خدمات به صورت عملی را می توان از جمله نقاط ضعف نظام آموزشی عالی کشور دانست.

هرچند در سال های اخیر به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی با توسعه زیست بوم فناوری و نوآوری توسعه شرکت های دانش بنیان و همچنین استارتاپ ها تا حدودی فاصله بخش های علمی و دانشگاهی با بخش های مختلف صنعتی، کشاورزی و خدماتی کاهش یافته است اما به طور حتم تا رسیدن به نقطه مطلوب کماکان فاصله زیادی وجود دارد.به هرحال بسیاری از کارشناسان امر معتقدند باید فرهنگ کارآفرینی بر فضای دانشگاهی حاکم شود و در صورتی که دانشگاه ها در امور پژوهشی تقاضا محوری را در اولویت کاری خود قرار دهند، تعامل بسیار مناسبی بین صنعت و دانشگاه ها پدیدار خواهد شد.

در این گزارش وضعیت دانشگاه علم و صنعت به عنوان یکی از دانشگاه های سطح یک کشور در حرکت به سمت پژوهش های تقاضامحور مورد بررسی و واکاوری قرار گرفته است.

پژوهش های دولتی از خروجی مناسبی برخوردار نیست

رییس دانشگاه علم و صنعت معتقد است پژوهش های دولتی در مقایسه با سایر بخش ها از خروجی مناسبی برخوردار نیست، نکته ای اساسی که سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری نیز همواره بر آن تاکید دارد.

دکتر جبارعلی ذاکری در گفت و گو با ایرنا، در پاسخ به اینکه دانشگاه ها در زمینه ریل گذاری صحیح امور پژوهشی چه  نقشی می توانند داشته باشند، تاکید کرد: حرکت امور پژوهشی از عرضه محوری به تقاضامحوری یکی از اقداماتی است که دانشگاه های کشور در حال نهادینه کردن آن هستند.

وی با تاکید بر اینکه، نباید فعالیت و پژوهش های دانشگاهی را پژوهش های دولتی محسوب کرد، افزود: بخشی از اینها از سوی شرکت های بخش خصوصی تقاضا می شود و ما نام این نوع کارهای تحقیقاتی را پروژه های تقاضامحور می گذاریم.ذاکری معتقد است: هر پروژه تحقیقاتی که تقاضامحور باشد، موفق خواهد بود و هر پروژه ای که عرضه محور باشد و ایده پرداز یا پژوهشگر تنها بخواهد توانمندی و سلیقه خود را به سایر بخش ها منتقل کند، ممکن است باب میل جامعه هدف نباشد و پروژه به شکست بیانجامد.

رییس دانشگاه علم و صنعت خاطرنشان کرد: بر همین اساس در سال گذشته دانشگاه های سطح یک و دانشگاه های برتر کشور به سمت انجام پروژه های تحقیقاتی تقاضامحور حرکت کرده اند و این نوع عملکرد رمز موفقیت آنها بوده است.

معاونت علمی و ترغیب دانشگاه‌ها برای انجام پژوهش‌های تقاضامحور

یکی از اقدامات بسیار موثر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که با هدف ایجاد ارتباط هرچه بیشتر بخش های دانشگاهی با بخش های مختلف اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است، ایجاد مراکز نوآوری و خلاقیت در دانشگاه های کشور است.

چراکه تجربه کشورهای صنعتی و پیشرفته بیانگر آن است که دانشگاه‌ها و مراکز علمی از ظرفیت بالایی برای رفع مشکلات جامعه برخوردارند و تقویت و توسعه هرچه بیشتر مراکز نوآوری و خلاقیت، فضا را برای ارتباط بیشتر نخبگان تحصیلکرده با بخش های مختلف جامعه و در ادامه رفع مشکلات اقتصادی فراهم خواهد کرد.یکی از مراکز نوآوری و خلاقیت در دانشگاه ها که فعالیت های نسبتا مناسبی در عملیاتی کردن ایده های نخبگان داشته، مربوط به دانشگاه علم و صنعت است.

دانشگاهی که تیم رباتیک و هوش مصنوعی دانشکده مهندسی برق آن در بهمن ماه امسال در سومین دوره مسابقات کشوری بنیاد ملی نخبگان (ره نشان) در رقابت با ۱۲ تیم از دانشگاه های صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر، خواجه نصیر، صنعتی اصفهان، صنعتی تبریز، بوعلی سینای همدان، موفق به کسب رتبه نخست در زمینه خودروی خودران شد.

مجموعه ای که به گفته رییس دانشگاه علم و صنعت، شکل گیری و بسترسازی آن در دانشگاه از جمله تهیه نیازمندی های اولیه و همچنین معرفی شتاب دهنده ها به عنوان سرمایه گذاران حامی طرح های فناورانه، توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دنبال می شود.

ذاکری در این خصوص نیز با اشاره به اینکه در همه دانشگاه های کشور مراکز نوآوری و خلاقیت شکل گرفته اند، اظهار داشت: همه این مراکز از حمایت های مالی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بهره مند هستند.وی توضیح داد: در واقع دانشگاه ها فضای مورد نیاز فعالیت های نوآورانه را با حمایت مالی معاونت علمی و فناوری در اختیار نخبگان و شتاب دهنده ها و شرکت های فعال دانش بنیان و استارتاپ ها قرار می دهند.ذاکری در خصوص نحوه حمایت مالی معاونت علمی از دانشگاه ها برای ایجاد مراکز نوآوری و خلاقیت اظهار کرد: فضایی که دانشگاه ها در اختیار معاونت قرار می دهند، در واقع بستر آماده ای برای استقرار تیم های فناور نیست، لذا سوله ها و بخشی از کارگاه ها و ساختمان های بلااستفاده دانشگاه ها با کمک مالی معاونت علمی برای فعالیت دانشجویان نخبه در محلی تحت عنوان مرکز نوآوری و خلاقیت آماده سازی می شود.

وی ادامه داد: البته این مراکز تحت مدیریت دانشگاه ها و زیر نظر حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه ها فعالیت می کنند.رییس دانشگاه علم و صنعت گفت: مراکز نوآوری و خلاقیت در دانشگاه ها در حال حاضر تخصصی شده اند و ایده پردازان برای عملیاتی کردن ایده ها و طرح های فناورانه خود در گروه های مختلف بخش های صنعتی، کشاورزی و خدماتی دسته بندی شده اند.وی در خصوص چگونگی معرفی نخبگان دانشگاهی به مراکز نوآوری و خلاقیت نیز بیان کرد: نخبگان فعال در این مراکز از دانش آموختگان دانشگاهی و دارای ایده های ناب در حوزه های تخصصی هستند.ذاکری افزود: با گرفتن تست و تشکیل هسته فناوری و قرار گرفتن در کنار شتاب دهنده ها و طی کردن دوره آموزشی و مذاکره با شتاب دهنده ها، طرح های قابل قبول و کاربردی نخبگان برای حمایت و عملیاتی شدن به بخش های مختلف اقتصادی معرفی می شود.

رشد ۲۵ درصدی قراردادهای تحقیقاتی تقاضامحور در علم و صنعت

رییس دانشگاه علم و صنعت همچنین با اشاره به وضعیت دانشگاه علم وصنعت در بخش پژوهش گفت: در طول هفت سال گذشته هر سال حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش تقاضا برای انجام پژوهش ها را داشته ایم.

ذاکری افزود: با وجود انواع و اقسام مشکلات از جمله تحریم ها و مسائل اقتصادی بخصوص امسال که مشکل کرونا هم به آن اضافه شده است، دانشگاه علم و صنعت در سال جاری همچنان ۲۵ درصد افزایش انجام قراردادهای تحقیقاتی را شاهد بوده است.

وی در خصوص طرح هایی که از سوی دانشگاه علم و صنعت به نتیجه رسیده است نیز تصریح کرد: مثال بارز این طرح ها، ایده پردازی و ساخت محصولی به طور کامل های تک “سرنگ اینفلیتور” به عنوان یکی از تجهیزات یک ‌بار مصرف حوزه قلب و عروق است که برای درمان انسداد عروق کرنری بیماران قلبی کاربرد دارد.رییس دانشگاه علم و صنعت افزود: نمونه داخلی این محصول که تحت اختیار چند شرکت خاص خارجی بود، به همت جمعی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه علم و صنعت ایران در قالب یک شرکت دانش بنیان نمونه سازی و برای تست و تایید در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت.وی گفت: در واقع این سرنگ که در عمل آنژیوپلاستی مورد استفاده قرار می‌گیرد، با هدف خودکفایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور در حوزه واردات تجهیزات پزشکی تولید شده و پس از اینکه ثابت شد که می تواند نیاز بخش سلامت را تامین کند، ضمن دریافت پروانه ساخت از اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی وزارت بهداشت وارد فاز تولید انبوه شده است و وزارت صمت خوشبختانه جلوی واردات خارجی این محصول را گرفت.

ذاکری با تاکید بر اینکه، بخشی از محصولات فناورانه دانشگاه علم و صنعت در مراکز نوآوری و خلاقیت محصولات هوشمندی است که برای کنترل از راه دور استفاده می شود، افزود: به عنوان مثال برخی تجهزات هوشمند را پشت کلیدها و پریزها نصب می کنند و از طریق یک سامانه مرکزی می توان از راه دور بسیاری از تجهیزات الکترونیک را کنترل کرد.

خلق ۵۰ محصول فناورانه در دانشگاه علم و صنعت

رییس دانشگاه علم و صنعت در ادامه با بیان اینکه، در حال حاضر بالغ بر حداقل ۵۰ محصول فناورانه از سوی تیم های فناور مرکز نوآوری و خلاقیت دانشگاه علم و صنعت طراحی و ساخته شده است، گفت: البته برخی تیم های فناور پس از اینکه رشد پیدا می کنند از مجموعه دانشگاه جدا و مستقل می شوند.

ذاکری ادامه داد: اگر آنها بخواهند در دانشگاه بمانند، با واگذاری هفت درصد سهام خود به دانشگاه می توانند مانند شرکت های دانش بنیان دانشگاه به کار خود ادامه دهند.وی در خصوص اینکه در حال حاضر چند گروه فناوری در مرکز نوآوری خلاقیت دانشگاه علم و صنعت فعالیت می کند، تصریح کرد: به طور متوسط نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ گروه در واحدهای مختلف این مرکز مشغول به فعالیت هستند که البته به دلیل اینکه هدف دانشگاه تربیت افراد نخبه و کارآفرین است، این گروه ها هرسال ممکن است به لحاط نیروی انسانی با ورود افراد جدیدتر به روز رسانی شوند.

ذاکری همچنین در پاسخ به اینکه در حال حاضر تعداد شرکت های فناور و دانش بنیان فعال در دانشگاه علم و صنعت چه تعداد است نیز تصریح کرد: حدود ۵۰ شرکت مرکز رشد و ۲۰ شرکت دانش بنیان در مرکز رشد این دانشگاه که در خارج از مجموعه دانشگاهی قرار دارد، در حال فعالیت هستند.