پیوندی عمیق میان توسعه ی روستاها و مفهوم کارآفرینی

بیکاری همیشه معضلی بزرگ برای جوامع در حال توسعه محسوب می شود. بر اساس آمارهای گرفته شده در سرشماری های عمومی کشور، نرخ بیکاری روستاییان به طرز چشمگیری رو به افزایش است و البته همین امر سبب گشته تا سیل عظیمی از جمعیت روستاییان به دنبال یافتن کار و درآمد راهی شهرها شوند. مهاجرتی که نه تنها عواقب جبران ناپذیری برای روستاییان داشته، بلکه مولد بسیاری از آسیب ها در جامعه شهری نیز بوده است. طبق سرشماری های اخیر جمعیت روستایی ایرانی به شدت در حال کاهش است و در سال های اخیر این میزان به زیر 26 درصد رسیده است. اما آنچه در این بین حائز اهمیت است از عمده ترین دلایل اصلی مهاجرت روستاییان بیکاری و نداشتن درآمد کافی است. از این رو به منظور ترمیم این آسیب باید سیاست های اشتغال زا در قالب الگوی علمی و اجرایی در مناطق روستایی برجسته سازی شود.

در دنیای امروز، توسعه ی روستاها در مقایسه با گذشته پیوند گسترده تری با مفهوم کارآفرینی یافته است و بسیاری از کارشناسان و متخصصین این حوزه بر این باورند که که ایجاد کارآفرینی به عنوان یک شیوه ی کارا و مداخله جویانه روند توسعه ی روستاها را تسریع کرده و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اگرچه شاید توسعه ی کارآفرینی تنها استراتژی مناسب برای توسعه اقتصادی روستاها محسوب نگردد، اما نسبت به سایر استراتژی ها هزینه ی کمتری داشته و برای محیط روستایی از توانای بالایی برخوردار است. باید پذیرفت که روستاها نیز همچون شهرها مملو از فرصت های جدید و کشف نشده هستند که کشف و بهره برداری از این فرصت ها و ایجاد کسب و کارهای جدی و رقابت پذیر نه تنها مزایای بسیاری برای روستانشینان خواهد داشت، بلکه بطور غیر مستقیم منفعت هایش، شامل جامعه ی شهری نیز خواهد کرد.

کارآفرینی روستایی با نگاهی جدید، جامع، فراگیر و درون زا به روستاها به کشف و خلق فرصت های بکر سرمایه گذاری در روستاها باعث تحول اقتصادی روستاها و تحول اقتصادی کشور خواهد شد. از این رو توجه به کارآفرین روستایی با نگرشی به مشکلات موجود در مناطق روستایی ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که بخش عمده منابع موجود در مناطق روستایی مغفول مانده است. ایجاد بنگاه های کوچک کارآفرین و جذب تولیدکنندگان به این مناطق، نه تنها روستاییان را به چرخه تولید کالا و خدمات وارد می نماید، بلکه تاثیر فزاینده ای در افزایش اشتغال و رشد اقتصادی روستاها خواهد داشت. باید پذیرفت که کارآفرینی روستایی در اصل محتوا هیچ تفاوتی با مفهوم عام کارآفرینی ندارد. فقط محدودیت های حاکم بر کارآفرینی در روستا از جمله بالاتر بودن ریسک، کمبود امکانات و ضعف مدیریت در این نواحی کمی شرایط را متفاوت با سایر نواحی و تعریفات متداول در حوزه ی کارآفرینی می نماید. در واقع کارآفرینی در این مناطق با خلق فرصت های جدید اشتغال و درآمد نقش موثری را در بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی جامعه روستایی کشور خواهد داشت. البته توسعه ی فعالیت های کارآفرینی در مناطق روستایی باید بر اساس ظرفیت ها و پتانسیل های موجود در روستاها صورت بگیرد تا درصد رسیدن به موفقیت بیشتر شده و از هدر رفت سرمایه و زمان جلوگیری شود.

عمده ی مشاغل حاکم در روستاها کشاورزی است، اما شرایط حال حاضر حاکم بر روستاها نشان می دهد که بخش کشاورزی در اکثر کشورهای جهان سوم به تنهایی نمی تواند فرصت های اشتغال و منابع درآمد کافی برای رفع تمامی نیازهای مناطق روستایی را تامین نماید. خشکسالی، انواع آفت ها و شرایط نامساعد جوی و از همه مهم تر، پایین بودن بهره وری زمین و نیروی کار از جمله مشکلاتی است که باعث شده فرصت های اشتغال و منابع درآمدی کافی برای رفع تمام نیازهای مناطق پرجمعیت روستایی امکان پذیر نباشد.

عدم انطباق مهارت و آگاهی های روستاییان نسبت به شیوه های جدید درآمدزا کردن مشاغل روستایی و همچنین فقدان شناخت فرصت ها و روش های جدید در مشاغل روستایی و پویا نبودن اقتصاد روستاها نیز بر فقر و بیکاری بوجود آمده در روستاهای کشور دامن زده است. روستاییان امکانات و منابع مالی محدودی برای سرمایه گذاری در اختیار دارند. جذب سرمایه های دولتی در روستاها بسیار دشوار است. تعداد موسسات وام دهنده در روستاها بسیار اندک است. علاوه بر این امکان ریسک کمتری در روستاها نسبت به شهرها وجود دارد و هر اشتباه کوچکی می تواند لطمه بزرگی به کسب و کارهای روستایی وارد نماید. روستا؛ زادگاه انسان های مولد است و با در دست داشتن عوامل و منابع ارزشمندی اعم از انسانی و منابع طبیعی و اقتصادی بعنوان ذخایر استراتژیک هر کشور نقش حیاتی را در رشد و توسعه ی آن ها دارد. روستاییان انسان های پر تلاش و مسئولیت پذیری هستند و الزام و تعهد در میان جمعیت روستایی بیشتر از سایر شهرنشینان است. کارآفرینی در روستاها نه تنها باعث رشد اقتصادی و دستیابی روستاییان به کالاها و خدمات مورد نیاز می گردد، بلکه با کاهش آمار مهاجرت های روستایی، باعث ارتقای سطح امنیت اجتماعی و رفاه در روستاییان نیز می شود.