کاهش ذخایر آب کشاورزی مازندران

محمد ابراهیم یخکشی به خبرنگار ایرنا گفت که هم اکنون آب ذخیره شده پشت سد شهید رجایی ۱۶ درصد و سد البرز هم ۱۰ درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. سد شهید رجایی در ساری و سد البرز در سوادکوه ۲ سد مهم و بزرگ استان مازندران هستند.

وی میزان ذخیره آب پشت سد رجایی ساری را ۱۳۸میلیون متر مکعب برابر با ۸۵ درصد ظرفیت و  سد البرز را هم  ۱۲۵میلیون متر مکعب معادل ۸۸ درصد ظرفیت برآورد کرد.ظرفیت اسمی سد شهید رجایی ۱۶۲ میلیون و سد البرز هم ۱۴۲ میلیون متر مکعب است. این ۲ سد در مجموع حدود ۸۷ درصد مجموع ظرفیت ذخیره سازی آب استان را بر عهده دارند و ۱۳ درصد بقیه هم مربوط به ۶ سد کوچک است.سد الیمالات نور با یک میلیون متر مکعب ، برنجستانک قائمشهر حدود چهار میلیون ، سنبل رود شیرگاه حدود ۱.۵ میلیون ، شیاده بابل پنج میلیون ، میجران رامسر هشت میلیون و سد صلاح الدین کلای نوشهر با ۲.۱ میلیون متر مکعب ۶ سد کوچک مازندران هستند. آبگیری این سدها به خاطر نقشی که در کنترل سیلاب های محلی دارند همواره در حد ۵۰ تا ۶۰ درصد مورد توجه قرار می گیرد.

مجموع ظرفیت ذخیره سازی آب پشت هشت سد فعال مازندران ۳۵۰ میلیون متر مکعب است.یخکشی کاهش بارندگی بویژه برف را سبب کاهش و روان آب های استان در سال جاری دانست و گفت که همین وضعیت سبب شده است تا میزان ذخیره آب پشت سدها با کاهش مواجه شود.

کاهش ۲۵ درصدی ذخیره آببندان‌ها 

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران همچنین از کاهش ذخیره آب بیشتر آببندان های استان خبر داد و اظهار داشت : ۸۰۰ قطعه آببندان با ظرفیت حدود ۳۷۰ میلیون متر مکعب آب در استان وجود دارد که تاکنون به طور متوسط ۶۰ درصد از ظرفیت آنها آبگیری شده است که نسب به مدت مشابه سال قبل حدود ۲۵ درصد کاهش نشان می دهد.

وی با ذکر این نکته که امسال شالیکاران بر خلاف سال های گذشته شخم و شیار زمستانه و آب تخت کردن زمین ها را زودتر و در سطح وسیعی شروع کرده اند ، افزود : طبق آمار اداره برنج جهاد کشاورزی استان حدود ۶۰ درصد زمین های شالیزاری آب تخت شده است ،یعنی کشاورزان با استفاده حداکثری از آب های سطحی که به صورت  هرز به دریا سرریز می شد ، آن را با مدیریت وارد زمین های کشاورزی کردند.بیشترین نیاز آبی مازندران در بحث کاشت برنج است. طبق بررسی های صورت گرفته  هر هکتار از اراضی شالیزاری نیازمند ۱۰ هزار متر مکعب آب است ، اما با مدیریت مصرف آب می‌توان این نیاز آبی را به حدود هفت هزار متر مکعب در هکتار کاهش داد.

یخکشی با پیش بینی این که احتمالا برای فصل زراعی جاری کشت برنج در مازندران با مشکل کم‌آبی مواجه نشوند ، تاکید کرد : اما مدیریت مصرف آب با همکاری کشاورزان ضروری است.وی همچنین گفت که همسو با بهینه سازی مدیریت مصرف آب کشاورزی در استان ، نوبت بندی دریافت آب کشاورزی از رودخانه های استان هم آغاز شده است.

مازندران ۱۲۰ رشته رودخانه به طول حدود هفت هزار کیلومتر دارد. آب این رودخانه ها در مسیر عبور برای رسیدن به دریای خزر با ایجاد سردهنه کشاورزی توسط کشاورزان برای آبیاری اراضی مورد استفاده قرار می گیرد. نوبت بندی دریافت آب از رودخانه ها هم با مدیریت زنجیره ای شرکت آب منطقه ای ، جهاد کشاورزی ، بخشداری ها ، دهیاری ها و شوراهای روستاها و در نهایت با اعمال سهمیه توسط میرآب ها در مسیر رودخانه ها اجرایی می شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران با بیان این که ۹۰ درصد آب پشت سدهای مازندران مصرف کشاورزی دارد ، توضیح داد :هم اکنون با همکاری و مشارکت جهاد کشاورزی و کشاورزان لایروبی رودخانه ها و ترمیم سردهنه های کشاورزی با هدف استفاده بهینه از آب جاری رودخانه ها در حال انجام است.

بر اساس اعلام رسمی وزارت نیرو ، کلیات برنامه‌ سازگاری با کم‌آبی استان مازندران تصویب شده است. طبق  اعلام دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو و دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم آبی ،برنامه سازگاری با کم‌آبی استان مازندران در بخش‌های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت مورد بحث و بررسی قرار گرفت که با اجرای  برنامه ها تا افق ۱۴۰۵ میزان برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی این استان در مجموع ۴۲۱.۸ میلیون مترمکعب کاهش خواهد یافت.

در حال حاضر ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب در بخش کشاورزی مازندران مصرف می شود.

مازندران ۴۶۰ هزار هکتار زمین های کشاورزی دارد که سالانه بیش از هفت میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی تولید می کند . با آبگیری کامل سد ها و آببندان ها ۲۰ درصد از آب کشاورزی استان از این طریق و با بقیه از آب های سطحی و زیر زمینی تامین می شود.
بر اساس آمارهای رسمی، توان بالقوه آب مازندران در حد ۶ میلیارد و ‎ ۶۰۰میلیون مترمکعب است که از این مقدار چهار میلیارد و ‎ ۹۰۰میلیون مترمکعب آب های سطحی و بقیه آب های زیرزمینی است .
به طور میانگین سالانه حدود یک میلیارد و ‎ ۵۵۰میلیون مترمکعب آب در بخش آب های سطحی و یک میلیارد و ‎ ۳۵۰میلیون مترمکعب در بخش آب زیرزمینی بهره برداری می شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می ریزد.