اما و اگرهای تمدید یک قرارداد صادرات گاز
به گزارش نقش نیوز از وزارت نفت، «باید تجارت گاز را به‌عنوان یکی ازاصلی‌ترین مسائل دنبال کنیم و ترکیه یکی از مسیرهای مناسب برای تجارتگاز است. چه در خود بازار ترکیه، زیرا این کشور می‌خواهد ،مبادی مختلفیبرای تامین گاز داشته باشد و خود را به یک کشور وابسته نخواهد کرد؛ به‌طورطبیعی بخشی از آن بازار را هم از ایران تامین می‌کند که هم به نفع ترکیهاست، هم به نفع ایران. از سویی ترکیه مسیر خوبی برای تجارت گازی بااروپا در آینده است.» این تازه‌ترین اظهارنظر «حسن منتظرتربتی» مدیرعاملشرکت ملی گاز ایران است.وی پیش از این هم اعلام کرده بود: «ایران وترکیه در نیمه مهرماه امسال نشستی از طریق ویدئوکنفرانس برگزار کردند وایران تمایل خود را برای تمدید این قرارداد اعلام کرد و حالا منتظر پاسخترکیه است.»کلاف سردرگم تمدید این قرارداد در حالی پیچیده‌تر شده که ازیک طرف ویروس کرونا در جهان شیوع یافته، از سوی دیگر شرایط تجارتگاز در منطقه در حال تغییر است و از طرفی ترکیه نزدیک به ۶ ماه پیش (۳۱مردادماه) از کشف بزرگ‌ترین ذخیره گاز طبیعی خبر داد و «رجب طیباردوغان» رییس‌جمهوری این کشور اعلام کرد ظرفیت این ذخیره گازی دردریای سیاه ۴۰۵ میلیارد مترمکعب است و تا سال ۲۰۲۳ قابل برداشتخواهد بود.
مجموعه این رخدادها شبکه پیچیده رقابت و همکاری را بین ایران و ترکیهایجاد کرده است؛ هرچند وزیر امور دارایی ترکیه پس از کشف این میدانگازی اعلام کرد که کشف گاز این کشور در دریای سیاه ممکن است سببهمکاری آنکارا با مسکو و تهران شود.
طبق اعلام خبرگزاری آناتولی هم با وجود آنکه ترکیه در ماه جولای ۲۰۲۰مجموع واردات گاز خود را ۴.۵ درصد کاهش داده، اما واردات از ایران را۹.۵ درصد بالا برده است. از طرف دیگر خرید گاز در ترکیه به دلایل داخلیاز جمله عرضه بیش از حد گاز طبیعی مایع‌شده از سال ۲۰۱۹ به مقدار قابلتوجهی کاهش یافته است.با این حال حسن منتظرتربتی، مدیرعامل شرکتملی گاز ایران تأکید کرده است «کشف ذخیره گازی جدید ترکیه در دریایسیاه بر تمدید قرارداد گازی با ایران تأثیری ندارد، زیرا مقدار کشف‌شده رقمقابل‌توجهی نسبت به کل نیازهای آنها نیست.»
قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران به ترکیه از سال ۲۰۰۱ آغاز شده و تاسال ۲۰۲۵ ادامه دارد. طبق این قرارداد ایران باید سالیانه ۱۰ میلیاردمترمکعب (و دست‌کم حدود ۸.۵ میلیارد مترمکعب) گاز به ترکیه صادر کند واگر برداشت گاز از سوی ترکیه کمتر از این مقدار باشد، باید براساس شرطTake & Pay بخش عمده‌ای از پول آن را پرداخت کند، بنابراین برداشتنکردن گاز به معنای دسترسی نداشتن به منافع قراردادی نیست. خط لولهصادرات گاز ایران به ترکیه از تبریز به آنکارا به طول ۲ هزار و ۵۷۷ کیلومتر(یک‌هزار و ۶۱۰ مایل) است.به هر ترتیب مقام‌های ایرانی همچنان با لحنیامیدوارانه نسبت به تمدید این قرارداد با طرف ترکیه صحبت می‌کنند ومی‌گویند: «هنوز وقت برای آغاز مذاکره‌ها هست و ما به دنبال امضایقراردادی برد – برد هستیم.»
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در این باره توضیح می‌دهد: «فضای تجارتگاز ترکیه نسبت به قرارداد پیشین تغییر کرده، یعنی بخش خصوصی آنها درحال ورود به حوزه توزیع گاز است که نقش دولت‌شان کمرنگ‌تر می‌شود،بنابراین باید الگوی قراردادمان را برای فضای آینده ترکیه متناسب با بازارآنها آماده کنیم. ممکن است بخشی از گازمان را به روش‌های کوتاه‌مدت یابه‌صورت فصلی عرضه کنیم، در حالی که بازار ترکیه هم بخش عمده‌ای ازخریدهایش را تک‌محموله انجام می‌دهد و همه را در قالب قراردادهایبلندمدت دنبال نمی‌کند.»به گفته تربتی، در حالی که ما در قالب قرارداد کنونیموضوع را با ترکیه دنبال می‌کنیم و امیدواریم مذاکرات‌مان هم بیشتر شود،اما در کنار آن مطالعاتی را انجام می‌دهیم که برای فضای آینده کشور ترکیهنیز آماده باشیم و سهم‌مان را در بازار این کشور چه از طریق دولت و چه ازطریق بخش خصوصی یا حفظ کنیم یا افزایش دهیم.
بیژن زنگنه، وزیر نفت هم چندی پیش در این باره تاکید کرد که این ذخیرهگازی کشف‌شده، ۳۲۰ میلیارد مترمکعب گاز دارد. حال اگر این ۳۲۰ میلیاردمترمکعب گاز درجا باشد، گاز قابل برداشت آن حدود ۲۲۰ تا ۲۳۰ میلیاردمترمکعب می‌شود.به گفته وی، اگر این عدد را بر ۲۰ سال تقسیم و ۲۰ سالرا هم بر ۳۶۵ روز تقسیم کنید، روزی ۳۰ تا ۳۵ میلیون مترمکعب گاز می‌شود. از سوی دیگر، باید به این موضوع هم توجه داشته باشید که سرمایه‌گذاری دردریا با عمق ۲ هزار متر هم گران است و هم به فناوری بالایی نیاز دارد کهامیدواریم ترکیه با سرعت آن را انجام می‌دهد، اما اگر اعداد دقیق باشد،می‌توان روزانه ۳۰ میلیون مترمکعب گاز تولید کرد که این مقدار هم برای ترکیهمهم است، اما طبق اطلاعاتی که داریم نیاز روزانه ترکیه به گاز ۱۳۰ میلیونمترمکعب است که بیشتر این مقدار را به نسبت ۲.۵ به یک از روسیه و ایران ومقدار کمی از جمهوری آذربایجان وارد می‌کند.
از سوی دیگر ۱۸ شهریورماه امسال روسای جمهوری ایران و ترکیه بر ادامههمکاری‌های تهران و آنکارا در بخش انرژی و مقابله با فعالیت‌های تروریستیبه‌ویژه در مرزهای مشترک تاکید کردند. به نظر می‌رسید بخشی از اینمذاکره‌ها به انفجار خط لوله واردات گاز ترکیه از ایران معطوف است که ۱۲فروردین‌ماه امسال توسط پ.ک.ک رخ داد و سبب توقف نزدیک به سه ماههصادرات گاز ایران به ترکیه شد.روسای جمهوری دو کشور در ششمیننشست شورای عالی همکاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه که بهریاست مشترک حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و رجب طیباردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و با حضور جمعی از وزیران دو کشور ازطریق ویدئوکنفرانس برگزار شد، بیانیه مشترکی منتشر و در بخشی از آن برتداوم و گسترش همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تهران و آنکاراهم‌سو با تامین منافع مشترک تاکید کردند.
به هر ترتیب ،شرایط گازی ترکیه نشان می‌دهد این کشور با وجود نیاز گازیداخلی خود تلاش دارد به رویای حضور در بازار اروپا هم جامه عمل بپوشاندو این موضوع از آن جهت که ترکیه در مسیر ترانزیت صادرات گاز ایران بهاروپا قرار دارد، برای جمهوری اسلامی ایران هم قابل توجه است، به همیندلیل هم مسوولان صنعت گاز کشور تاکید دارند ایران به‌دنبال صادرات گاز بهاروپاست و این دورنما را دنبال می‌کند
