۳ چالش در احیای رابطه تهران و قاهره

 در هفته‌های اخیر زمزمه‌هایی جدی درباره احیای روابط ایران و مصر و ارتقای سطح این روابط تا سطح سفیر به گوش رسیده است. امری که با اظهارات اخیر «حسین امیرعبداللهیان» وزیرخارجه ایران جدی‌تر از قبل هم شده است.

به گزارش پایگاه خبری نقش نیوز ، در همین رابطه «مصطفی کمال» پژوهشگر مرکز پژوهش‌های الاهرام در قاهره در نشست «دورنمای روابط ایران و مصر» که در خبرگزاری مهر برگزار شد به صورت ویدئویی شرکت کرد. خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکات مطرح شده توسط پژوهشگر مصری در ادامه می‌آید:

نگاه مردم مصر به رابطه با ایران به چه صورت است و آیا شما بازخوردی از نوع نگاه مصری‌ها به موضوع احیای روابط ایران و مصر به ویژه از زمانی که زمزمه‌ها در این باره مجدداً مطرح شده، دارید؟

من در این باره می‌خواهم واکنش مصری‌ها به خبر ارتقای سطح روابط ایران و مصر تا سطح سفیر را به دو بخش تقسیم کنم، بخش مردمی و بخش رسمی.

در بخش رسمی ما شاهد نوعی سکوت از سوی مقامات دولتی در مصر هستیم، البته این سیاستی است که قاهره در قبال برخی مسائل مهم نظیر روابط با ترکیه و جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته است و ما به عنوان ناظران سیاسی به این مساله اشراف داریم. در این بخش به نظر می‌رسد دولت مصر بیشتر در پی تحقق گام‌هایی است که در آینده رخ خواهد داد و کمتر درصدد اطلاع رسانی در ارتباط با رایزنی‌ها و اقداماتی است که در شرایط کنونی در جریان است.

اما در بخش مردمی من به طور مشخص هیچ‌گونه نگاه منفی از سوی مردم مصر در ارتباط با برقراری روابط با ایران مشاهده نکرده‌ام، حتی باید تاکید کنم که مردم مصر به اعتقاد من همانند مردم ایران خواهان احیای روابط میان دو کشور هستند و به این مساله اهتمام ویژه‌ای نشان می‌دهند.

من معتقدم ملت مصر و ایران از لحاظ فرهنگی و تمدنی با یکدیگر مشترکات متعددی دارند که بر لزوم تقویت آنها تاکید دارند، ما این مساله را در ارتباط با سفرهای هیأت‌های دینی میان دو کشور نیز مشاهده کرده‌ایم. در واقع این روابط از دیرباز وجود داشته و برای تقویت آن در بخش مردمی انگیزه‌های زیادی وجود دارد.

به اعتقاد شما چه چالش‌ها و موانعی در مسیر احیای روابط ایران و مصر وجود دارد و چه موضوعاتی می‌تواند ازسرگیری روابط دو کشور را به بن‌بست بکشاند؟

به اعتقاد من سه مانع اصلی در مسیر احیای روابط ایران و مصر وجود دارد که من به ترتیب آنها را توضیح می‌دهم. نخست اینکه باید به این مساله توجه داشته باشیم که مصر دارای مرزهای مشترک با اراضی اشغالی است و هماهنگی‌های امنیتی میان قاهره و تل‌آویو همواره وجود داشته است. از طرفی مصر و رژیم صهیونیستی با هم توافق صلح به امضا رسانده‌اند، بر این اساس دولت مصر در هر گونه اقدامی به توافقات امضا شده خود نیز نیم نگاهی دارد.

من معتقدم روابط مصر و رژیم صهیونیستی و مسائل امنیتی مدنظر قاهره در این ارتباط، یک مانع در برابر احیای روابط تهران و قاهره محسوب می‌شود.

مانع دوم در برابر ازسرگیری روابط میان تهران و قاهره و ارتقای سطح این روابط به اعتقاد من هماهنگی‎‌های میان مصر و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است، با توجه به اینکه این کشورها همواره در قبال روابط خارجی مصر و موضوع ازسرگیری روابط تهران و قاهره حساسیت‌های خاصی دارند.

در این موضوع دولت مصر خواهان آن است که موضوع روابط با ایران را وارد مراحل جدی‌تر کند اما با توجه به اینکه در این موضوع حساسیت‌هایی وجود دارد و مصر نیز به رعایت امنیت ملی عربی احترام می‌گذارد، موانعی در مسیر تقویت روابط تهران و قاهره وجود دارد.

مانع سوم را من روابط بین‌المللی مصر می‌دانم، شما قطعاً در جریان هستید که ایران با رشته تحریم‌های بین‌المللی متعددی روبروست که برقراری روابط با این کشور را با مشکل و بعضاً حتی تحریم‌های متقابل همراه می‌سازد، بر این اساس با توجه به وضعیت شکننده اقتصادی مصر برقراری روابط نزدیک با ایران ممکن است تا حدودی برای قاهره آسیب‌زا باشد، به ویژه اینکه شاید تبعات بین‌المللی منفی برای ما در پی داشته باشد.

جدای از این سه مانع اصلی پیش روی احیای روابط ایران و مصر باید به این مساله اشاره کنم که در بحث داخلی دو کشور، من مانعی جدی سیاسی در راستای ارتقای سطح روابط تهران و قاهره نمی‌بینم، بالعکس حتی دو کشور منافع مشترکی در ازسرگیری روابط دوجانبه دارند.

مصر بر احیای مجدد سفرهای گردشگران ایرانی به ویژه در بخش دینی اهتمام ویژه‌ای دارد، از طرفی ایران نیز خواهان ازسرگیری روابطش با بزرگترین کشور عربی در منطقه است و آن را امری مهم در راستای اهداف سیاست خارجی خود می‌داند.

آیا در این برهه ما شاهد ازسرگیری روابط ایران و مصر خواهیم بود و اگر این مساله رخ بدهد چه پیامدهایی را در سطح ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد داشت؟

درباره پیش‌بینی زمان ازسرگیری روابط ایران و مصر باید بگویم که مذاکراتی که در هفته‌های اخیر انجام شده و اظهاراتی که از سوی مقامات دو طرف در این باره عنوان شده، بسیار نویدبخش است.

اخیراً ما سخنان «حسین امیرعبداللهیان» وزیرخارجه ایران را در ارتباط با موضوع احیای روابط با قاهره داشتیم که از انجام مذاکراتی میان تهران و قاهره با میانجی‌گری طرف عمانی خبر داده بود.

من معتقدم این مواضع تنها در حد حرف و سخن نیست و در خلاء مطرح نشده، بلکه ناشی از مذاکراتی است که میان دو کشور در جریان بوده و یا اینکه هنوز هم ادامه دارد. به ویژه اینکه در روزهای اخیر گزارش‌های متعددی درباره مذاکرات دو طرف درباره ارتقای سطح روابط دوجانبه نیز مطرح شده است که بیانگر این واقعیت است که ازسرگیری روابط میان تهران و قاهره نزدیک‌تر شده است.

در واقع شما اگر به تحولات اخیر در سطح منطقه به ویژه موضوع ازسرگیری روابط میان ایران و عربستان سعودی نگاه کنید، متوجه خواهید شد که منطقه آبستن رخدادها و تحولاتی جدید است که ارتقای سطح روابط ایران و مصر نیز می‌‎تواند در بستر همین تغییرات رخ دهد. به اعتقاد من در این شرایط جدید کشورهای منطقه به این دیدگاه مشترک رسیده‌اند که باید موضوع تقویت روابط دیپلماتیک را بر دیگر تنش‌های موجود در موضوع روابط دوجانبه ترجیح و برتری دهند و به سوی تقویت روابط تحرکی جدی داشته باشند.

نکته پایانی که باید به آن اشاره کنم این است که به اعتقاد من، هر دو کشور ایران و مصر در شرایط کنونی به تقویت روابط دوجانبه نیاز دارند. ایران از رهاورد روابط با مصر که یک کشور با جایگاه تاریخی ویژه در منطقه است، می‌تواند وزنه اقدامات دیپلماسی منطقه‌ای خودش را به ویژه در ارتباط با مسائلی نظیر مقابله به حضور نظامیان بیگانه در منطقه، سنگین‌تر کند. همچنین برقراری روابط میان تهران و قاهره، می‌تواند اعتمادسازی میان ایران و کشورهای همسایه‌اش را بیش از گذشته افزایش داده و همچنین موجب رقم خوردن همکاری‌های مشترکی میان تهران و قاهره در سطح منطقه‌ای به ویژه در کشورهای نظیر سوریه، لبنان و یمن شود.

از طرفی من معتقدم اگر وزیرخارجه ایران در موضوع احیای روابط با مصر موفق باشد، می‌تواند این پیام را به کشورهای منطقه به ویژه کشورهای همسایه برساند که سیاست‌‎های ایران در قبال موضوعات منطقه‌ای وارد مراحل تازه‌ای شده که در آن همکاری‎‌ها با کشورهای همجوار ایران به طور جدی در دستور کار قرار دارد.