مهجوریت صنعت کفش ایرانی
آیا می‌دانید ،صنعت کفش ایران با 500 هزار نفر اشتغال و صادرات حدود 100 میلیون دلاری چه جایگاهی در جهان دارد؟ روزگاری نه چندان دور، صنعت کفش ایران نه تنها نمادی از توان و هنر تولیدکنندگان ایرانی بود، بلکه به پا کردنش پرستیژی برای خارجی ها به همراه داشت. اما اکنون روزهایی را سپری می کنیم که حال و روز صنعت کفش کشورمان تعریفی ندارد و بسیاری از تولیدی های کفش یکی پس از دیگری تغییر کاربری می دهند. در حالی، در سال رونق تولید ملی قرار داریم، که فعالان این صنف به شدت از رها شدن و عدم حمایت لازم، گلایه دارند. صنعتی که در ایران، روزگاری پیشران صنایع دیگر بود، حال در مرداب واردات بی رویه به ویژه از کشور چین، روز به روز گرفتارتر می شود.
اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال 1308 در شهر تبریز بنا شد. کفش تبریز که از دیرباز به لحاظ کیفیت و تنوع و دوام ،زبانزد ایران بوده و حتی به گواه تاریخ، بسیاری از تولید کنندگان اروپایی جهت یادگیری نحوه تولید کفش به تبریز سفر می کرده اند. صنعت کفش تبریز در حدود یک قرن فعالیت پرفراز و نشیب خود، که رونق بخش اقتصاد غیرنفتی ایران بوده است، اکنون با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند. فعالیت برندهای مافیایی کفش، افزایش 25 درصدی واردات، قوانین سختگیرانه گمرکی و از همه مهم تر، عدم حمایت از تولید کنندگان و بالا بودن سود تسهیلات بانکی، همه و همه، ذره ذره توان کارگاه های کوچک زیر پله ای تا تولیدی های بزرگ کفش را گرفته است و صنعت کفش ایران را به سمتی سوق داده است تا کمترین نقش ممکن در تامین این مایحتاج بزرگ ایرانیان داشته باشد. تعدادی هم که در شرایط بد اقتصادی همچنان با چنگ و دندان تولید خود را حفظ کرده اند با معضلات مختلفی از قبیل رکود، کمبود و گرانی مواد اولیه، قاچاق و گرانی ارز، کمر خم کرده اند. برند معروف کفش ملی که روزگاری صادر کننده و تامین کننده بزرگترین کفش در دنیا بود، امروز از آن کارخانه های بزرگ، تنها نام و نشان یک فیل به جا مانده است.
در حوزه صادرات نیز متاسفانه هر روز یک گام به عقب پیش می رویم. چرا که صنعت کفش ایران به دلیل داشتن پتانسیل قابل توجهی در زمینه مواد اولیه پتروشیمی، چرم و زیره کفش، دارای فرصت های مناسبی برای کسب برندهای برتر جهانی است. بسیاری از تولید کنندگان چرم و مشتقات کفش به دلیل نبودن بسترهای لازم حمایتی برای ارتقای تولیدات خود و دست یابی به سود آوری بیشتر در کوتاه ترین مسیر ممکن اقدام به صادرات محصولات خود به صورت خام به کشورهای دیگر مانند ترکیه، ایتالیا و پاکستان و … می کنند و این کشورها فقط با کمی تغییرات مانند رنگ آمیزی های مختصر، مجددا محصول نهایی را با قیمت های چند برابری، دوباره به ایران می فروشند.
البته پر واضح است، این روزها ویترین مغازه های کشورمان پر شده است از کفش های قاچاق و ارزان چینی. کفش های وارداتی که با رنگ چشم فریب و ارزان در بسیاری از فروشگاه های داخلی عرض اندام می کنند و کفش های تولید کننده ایرانی با آن حجم از کیفیت، خریداری نشده و پشت ویترین مغازه ها خاک می خورند. متوسط آمار واردات رسمی طی 5 سال گذشته، برابر 13.5 میلیون دلار و متوسط آمار واقعی طی همین مدت 308.6 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. این تفاوت بدان معناست که در این بازه زمانی23 برابر آنچه گمرک به‌طور رسمی اعلام کرده، قاچاق وارد کشور شده است.
بر اساس بررسی‌های میدانی، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم و مرتبط با زنجیره ارزش تولید و توزیع چرم طبیعی و مصنوعی، انواع کیف، کفش و صنایع وابسته معادل 500 هزار نفر است. همچنین تحقیقات کارشناسی نشان می‌دهد که صنعت کفش در میان 71 رسته کاری رتبه 4 را لحاظ ظرفیت اشتغال‌زایی داراست.
تجهیز شدن به دستگاه های روز دنیا منجر به افزایش تولید و همچنین ظرافت در تولید می شود، در حالیکه هنوز تولید کنندگان ایرانی به این دستگاه ها تجهیز نشده اند و متاسفانه تولید کننده در هیچ مقامی مورد حمایت نیست. به هر حال صنعت کفش ایران، آنقدر قدمت و تجربه دارد که روا نباشد ،اینگونه زیر قاچاق و واردات بی رویه و نبود حمایت جدی، ناتوان شود. نکته مهم اینجاست که صنعت کفش جز صنایعی محسوب می شود که بازار بسیار خوبی برای فروش دارد و می تواند بستر اشتغال هزاران نفر را در کشور ایجاد نماید. فعالان این عرصه، پتانسیل های بالقوه ای را در این صنعت پنهان می دانند که اگر اهمیت و ارزش لازم برای ظهور و برورش وجود داشته باشد، همه فرصت های شغلی در صنایع دیگر را می بلعد و آنقدر تولید و ارزآوری خواهد داشت که دیگر دغدغه ای به نام اشتغال و صادرات تولید محور نخواهیم داشت.
