مهندسی پزشکی یکی از حوزه‌های پرکاربرد و پویا در دنیای امروز است. این رشته به بررسی و توسعة تکنولوژی‌های پزشکی، تجهیزات پزشکی و حل مسائل مرتبط با علوم پزشکی می‌پردازد. در این مقاله، به معرفی رشته مهندسی پزشکی و دروس اصلی آن پرداخته و گرایش‌های مختلف و میزان درآمد این رشته را بررسی خواهیم کرد.

معرفی رشته مهندسی پزشکی

رشته مهندسی پزشکی یکی از حوزه‌های پربازده و مهم در علوم و مهندسی است که ارتباط نزدیکی با علوم پزشکی دارد. تا آنجایی که برخی تصور می‌کنند، برای قبولی مهندسی پزشکی باید در کنکور رشته تجربی شرکت کرد. در صورتی که این رشته، یکی از زیرمجموعه‌های شاخه ریاضی فیزیک است. فرصت‌های شغلی مختلفی در حوزه مهندسی پزشکی برای خانم ها و آقایان وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به استخدام مهندسی پزشکی در بیمارستان و شرکت‌ها و صنایع مرتبط با حوزه پزشکی و تجهیزات پزشکی اشاره کرد.

افراد پس از کسب رتبه لازم برای رشته مهندسی پزشکی، گذراندن واحدهای این رشته در دانشگاه و فارغ‌التحصیلی، با استفاده از اصول و تکنیک‌های مهندسی، به طراحی، توسعه و بهبود تجهیزات و فناوری‌های پزشکی می‌پردازند. البته در برخی از دانشگاه‌ها، نیازی به کسب رتبه قبولی نیست و می‌توان بدون کنکور، در این رشته تحصیل کرد.

در مهندسی پزشکی، ترکیب دانش در زمینه‌های فیزیک، ریاضیات و مهندسی با علوم پزشکی، این امکان را به دانشجو می‌دهد تا به چالش‌های پیچیده در حوزه بهبود دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی پاسخ دهد. این حوزه شامل موضوعات گوناگونی از جمله تصویربرداری پزشکی، سیستم‌های پرسش‌وپاسخ بیومدیکال، تجهیزات توان‌بخشی و تکنولوژی‌های پوشیدنی در پزشکی می‌شود.

یکی از جذابیت‌های این رشته، امکان مشارکت در توسعه تجهیزات پزشکی پیشرفته است. دانشجویان با مطالعه دروس مرتبط با طراحی سیستم‌های پزشکی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، مهارت‌های لازم برای حل چالش‌های پیشرو در حوزه بهداشت را پیدا می‌کنند.

مهندسی پزشکی به دانشجویان این فرصت را می‌دهد تا در حوزه‌های تحقیقاتی مختلف، از تولید تجهیزات پزشکی گرفته تا طراحی سیستم‌های پزشکی، مشغول به کار شوند. همچنین، فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در زمینه مشاوره، تدریس یا کار در صنعت بهداشت و درمان فعالیت کنند. افرادی که با آگاهی از مزایا و معایب رشته پزشکی، این رشته را انتخاب کرده و دوره تحصیلی را با موفقیت می‌گذرانند، امکان اشتغال در کشورهای دیگری همچون ترکیه، استرالیا و آلمان را نیز خواهند داشت.

بررسی چارت درسی رشته مهندسی پزشکی

رشته مهندسی پزشکی دارای دروس پایه و تخصصی متنوعی است که دانشجویان را برای درک اصول اساسی و تخصصی این حوزه آموزش می‌دهند. در ادامه به برخی از دروس پایه و تخصصی این رشته اشاره خواهیم کرد.

دروس پایه

• مفاهیم اساسی مهندسی پزشکی: در این درس، مفاهیم و اصول اولیه مهندسی پزشکی و نقش آن در حوزه پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• فیزیک پزشکی: این درس به مباحث فیزیک مرتبط با تجهیزات پزشکی و دستگاه‌های تصویربرداری می‌پردازد.
• ریاضی برای مهندسی پزشکی: مفاهیم ریاضیاتی که در تحلیل و مدل‌سازی مسائل مهندسی پزشکی استفاده می‌شوند، در این درس آموزش داده می‌شود.
• مدارهای الکتریکی و الکترونیک پزشکی: این درس به مباحث مرتبط با طراحی و عملکرد مدارهای الکتریکی و الکترونیکی در تجهیزات پزشکی می‌پردازد.

دروس تخصصی

• تصویربرداری پزشکی: در این درس، اصول و فنون مرتبط با تولید و تحلیل تصاویر پزشکی از جمله رادیوگرافی، سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT scan) و رزونانس مغناطیسی (MRI) آموزش داده می‌شود.
• مهندسی بیومدیکال: این درس به بررسی ارتباط میان مهندسی و علوم پزشکی، با اختصاص به مباحث بیوالکتریک، سیگنال‌های بیومدیکال و تکنولوژی‌های بهداشتی می‌پردازد.
• سیگنال‌ها و سیستم‌های بیومدیکال: این درس به مفاهیم سیگنال‌ها و سیستم‌های مرتبط با حوزه پزشکی می‌پردازد.
• مهندسی بافت: این درس، به مطالعه و تحلیل ساختارها و خصوصیات بافت‌های بیولوژیکی می‌پردازد و نقش مهندسی در بهبود و ترمیم بافت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
• تجهیزات پزشکی: این درس به معرفی و طراحی تجهیزات پزشکی از جمله ایمپلنت‌ها، دستگاه‌های دقیق پزشکی و تجهیزات تشخیصی می‌پردازد.
• مهندسی توان‌بخشی: این درس، به توسعه تکنولوژی‌ها و تجهیزاتی که به افراد مبتلا به مشکلات فیزیکی کمک می‌کنند، می‌پردازد.
• بیو مواد: مفاهیم مرتبط با مواد بیولوژیک و مهندسی بیو مواد برای کاربردهای پزشکی در این درس آموزش داده می‌شود.

این دروس تنها نمونه‌هایی از دروس اصلی در رشته مهندسی پزشکی هستند و بسته به دانشگاه و برنامه تحصیلی، ممکن است تغییراتی در ساختار دروس رخ دهد.

گرایش‌های مهندسی پزشکی

در حال حاضر، گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی شامل این موارد می‌شود:

• مهندسی پزشکی بالینی: این گرایش روی بررسی و توسعه فناوری‌ها و تجهیزات پزشکی متمرکز است؛ به‌طوری که در محیط بالینی و درمانی به کار گرفته شود و به بهبود فرایندهای درمانی کمک کند.
• بیوالکتریک: دانشجویان این گرایش به مطالعه سیستم‌ها و دستگاه‌های الکتریکی در بدن انسان می‌پردازند و تکنولوژی‌های بیوالکتریک را برای کاربردهای پزشکی توسعه می‌دهند.
• مهندسی بیومکانیک: این گرایش به مطالعه حرکت و ساختارهای بدن انسان اختصاص دارد و تکنولوژی‌های بیومکانیک را برای بهبود تجهیزات و سیستم‌های پزشکی به کار می‌گیرد.
• بیو مواد: دانشجویان این گرایش به‌منظور ساخت و توسعه موادی که در تجهیزات پزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرند، به مطالعه و تحقیق در زمینه مواد بیولوژیک و مهندسی بیو مواد مشغول هستند.
• مهندسی بافت: این گرایش به تحقیق و توسعه در زمینه بافت‌های بدن انسان و ایجاد تکنولوژی‌ها و روش‌های مهندسی برای تعمیر و بهبود بافت‌های زنده می‌پردازد.
• پردازش تصاویر پزشکی: دانشجویان این گرایش به توسعه الگوریتم‌ها و فناوری‌ها برای پردازش تصاویر پزشکی مشغول هستند تا اطلاعات دقیقی از تصاویر پزشکی استخراج شود.
• مهندسی توان‌بخشی: این گرایش به بررسی و توسعه تکنولوژی‌ها و تجهیزاتی معطوف است که به افراد مبتلا به مشکلات فیزیکی کمک کرده و فرایند توان‌بخشی را تسهیل می‌کند.
• مهندسی ورزش: در این گرایش، دانشجویان به مطالعه و تحقیق در زمینه بهبود عملکرد و ایمنی در ورزش‌ها و تکنولوژی‌های مهندسی که برای این منظور استفاده می‌شود، می‌پردازند.
• مدل‌سازی سامانه‌های فیزیولوژیکی: این گرایش به مدل‌سازی و تحلیل سیستم‌ها و فرایندهای فیزیولوژیکی انسان می‌پردازد تا به درک بهتری از عملکرد بدن و تأثیرات تغییرات در آن برسد.
• ابزار دقیق در مهندسی پزشکی: دانشجویان این گرایش به طراحی و توسعه ابزارها و دستگاه‌های دقیقی مشغول هستند که در تحقیقات و تجهیزات پزشکی به کار می‌روند.
• مهندسی فناوری تجهیزات آزمایشگاه تشخیص پزشکی: این گرایش به طراحی و توسعه تجهیزات و فناوری‌های مورداستفاده در آزمایشگاه‌ها برای تشخیص و تحلیل بیماری‌ها می‌پردازد.
• مهندسی فناوری تجهیزات اتاق عمل: دانشجویان این گرایش بر روی تحقیق و توسعه فناوری‌های مرتبط با تجهیزات و ابزارهای مورداستفاده در اتاق عمل متمرکز می‌شوند.

میزان درآمد رشته مهندسی پزشکی

طبق آمار موجود، میانگین درآمد مهندسی پزشکی در سال 1402 در تهران برای کارشناس، 10.4 میلیون و برای سطح ارشد و مدیر، 14.2 میلیون تومان است. میانگین حقوق یک مهندس پزشکی در شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک هم به ترتیب 9.9 میلیون تومان و 11.9 میلیون تومان تخمین زده شده است.

البته میزان درآمد فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی به‌ویژه در بازار کار پرتقاضا و حوزه‌های مختلف ممکن است، متفاوت باشد. این درآمد تحت‌تأثیر عوامل مختلفی از جمله سطح تحصیلات، سابقه کار، تخصص‌ها، محل کار و شرایط بازار کار قرار می‌گیرد.

سخن پایانی

در این مقاله، به معرفی رشته مهندسی پزشکی و دروس اصلی آن پرداخته و گرایش‌های مختلف و میزان درآمد این رشته را بررسی کردیم. مهندسی پزشکی یک فرصت بی‌نظیر برای دانشجویان علاقه‌مند به ترکیب علوم پزشکی و مهندسی است. این رشته باعث می‌شود تا فارغ‌التحصیلان به‌عنوان مهندسان پزشکی توانمند، به چالش‌های پیش‌رو در زمینه بهبود سلامتی انسان‌ها پاسخ دهند.