دوم اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ سالروز تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، نهادی انقلابی که سهم بزرگی در تاریخ پساانقلاب اسلامی دارد. هدف از تأسیس این نهاد، در مرحله اول، کمک به نیروهای نظامی کشور بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و حفاظت همه‌جانبه از کشور در برابر تهدیدات دشمنان خارجی و فرقه‌ها و گروهک‌های انحرافی داخلی بود. در مرحله دوم، بر اساس دکترین امام خمینی (ره) که باور داشتند که انقلاب اسلامی باید فراتر از مرزهای ایران گسترش یابد و به سراسر جهان صادر شود، سپاه مأموریت برون‌مرزی یافت.
اکنون با گذشت بیش از 4 دهه از تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌توان نقش‌آفرینی آن در عرصه‌های سیاسی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را مورد کنکاش و ارزیابی قرار داد و این سؤال را آزمود که ابداع تاریخی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی تا چه اندازه به اهداف خود رسیده است.
نقش سیاسی و نظامی سپاه پاسداران در طول 45 سال گذشته، بسیار پررنگ بوده است، از مقابله با شورش‌های داخلی مانند تحرکات جدایی‌طلبانه در کردستان، خوزستان، ترکمن‌صحرا و… گرفته تا پیشبرد دفاع مقدس. بعد از صدور قطعنامه ۵۹۸ و پذیرش صلح از سوی ایران، مأموریت‌های برون‌مرزی سپاه رونق گرفت، در حوادثی مانند اشغال افغانستان و عراق از سوی آمریکا و نزدیکی دشمن درجه یک ایران به مرزهای خاکی، افزایش فعالیت گروهک‌های تروریستی در سیستان و بلوچستان، درگیری‌های گروهک پژاک، درگیری سوریه و عراق با داعش و تداوم درگیری رژیم اشغالگر اسرائیل در فلسطین و لبنان قدرت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌مثابه یک نیروی مقتدر منطقه‌ای اثبات شد، به همین دلیل هم توجه دشمنان ایران به این نیرو بیشتر شد و غربی‌ها سعی کردند آن را در لیست تروریسم قرار دهند.
آخرین هنرنمایی نظامی سپاه پاسداران، عملیات وعده صادق علیه رژیم اشغالگر قدس بود که هم توان نظامی سپاه را نشان داد و هم هوش راهبردی این نهاد انقلابی را. سپاه توانست از صدها کیلومتر فاصله و با عبور از چند کشور، رژیم صهیونیستی را موشک‌باران کند. سپاه دو خط قرمز را شکست، اوّل اینکه به سمت رژیمی شلیک کرد که بعد از جنگ‌های اعراب و اسرائیل، هیچ کشوری (غیر از حزب‌ا… و گروه‌های فلسطینی) چنین جرأتی را نکرده بود، دوّم اینکه با یک رژیمی که دارای سلاح اتمی است، درگیر شد. به این ترتیب، فصل جدیدی در معادلات نظامی و سیاسی جهان گشوده شد.
در زمینه مسائل اجتماعی نیز، سپاه پاسداران انقلاب در مواقع بحران‌هایی مانند زلزله، سیل و دیگر بلایای طبیعی، با ارائه کمک‌های جهادی و امدادرسانی، نقش مهمی ایفا کرده و با کمک به محرومیت‌زدایی تبدیل به یک نیروی محبوب داخلی شده است. سپاه در دوران شیوع کرونا چهره دیگری از توانمندی بومی خود را به نمایش گذاشت، با حضور در صحنه میدانی و با استقرار بیمارستان‌های موقت، تولید لوازم ضروری مثل مواد ضدعفونی، ماسک و دستگاه‌های تنفسی و همچنین کمک به فرایند تولید واکسن، به مقابله با این بیماری هولناک پرداخت.
در عرصه فرهنگی نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در راستای مأموریت اصلی خود یعنی پاسداری از انقلاب اسلامی، در راستای شکوفایی فرهنگ و اندیشه سیاسی شیعه درخشیده است، حضور در مساجد سراسر کشور از طریق پایگاه‌های مقاومت بسیج و کمک به فعالیت‌های فرهنگی مذهبی کشور، کمک به آموزش و پرورش در امور تربیتی و پرورشی، همکاری با شهرداری، صدا و سیما و دیگر نهادهای فعال در عرصه فرهنگی، بخش انکارناپذیر درخشش سپاه پاسداران در عرصه فرهنگی ـ تبلیغی است.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عرصه اقتصادی هم با پشتیبانی قرارگاه‌های سازندگی، به پیگیری پروژه‌های اقتصادی ملی و کلان کمک می‌نماید.
کوتاه سخن اینکه، این نهاد همواره از متن مردم و در کنار آن‌ها بوده و با تکیه بر اصول انقلاب اسلامی و رهنمودهای امام خمینی (ره)، به مدیریت کشور یاری رسانده است، سپاهی که امام خمینی(ره) در وصف آن فرمود: «اگر سپاه نبود، کشور هم نبود».¹ شاید سپاه را می‌توان از طریق یک شبهه رایج شناخت، شبهه‌ای که دشمنان سپاه رواج می‌دهند که «همه کشور دست سپاه است»، این شبهه دروغ است چون همه ارکان و نهادهای کشور طبق قانون اساسی مأموریت خود را انجام می‌دهند اما درست است، چون سپاه یک نهاد فراگیر مردمی است و همه ایرانی‌ها به‌نوعی خود را سپاهی می‌دانند!
پی‌نوشت:
۱- صحیفه امام، جلد ۹، ص۳۱۴
