لزوم توجه بیش از پیش به اشتغال زنان

در دنیای پیشرفته امروز، برای تسریع فرآیند توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، چنانچه به زن به عنوان نیروی سازنده و عنصری تاثیرگذار نگریسته شود، قطعا تاثیر بسزایی در روند توسعه و افزایش کمی و کیفی نیروی انسانی در جامعه خواهد شد. با توجه به اینکه نیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل می دهند و دو سوم ساعات کار انجام شده توسط زنان صورت می پذیرد، تنها یک دهم درآمد جهان و فقط یک صدم مالکیت اموال و دارایی های جهان به زنان اختصاص یافته است. در این میان عدالت اجتماعی یکی از اصول مهمی است که انسان ها را فارغ از جنسیت، نژاد، قومیت، مذهب و حتی فرهنگ در کنار هم قرار داده و از پتانسیل های ارزشمند آنان بهره مند می گردد.
مقوله ی اشتغال زنان و عدالت اجتماعی، که به طبع آن مبحث عدالت جنسیتی مطرح می گردد، همواره از جمله موضوعات مهم در حوزه ی زنان و خانواده است که بی شک، محتوا و چگونگی پرداختن نظام سیاست گذاری به این موضوع، عاملی تاثیرگذار در تعیین وضعیت و جایگاه مطلوب آن به شمار می رود. اشتغال بانوان در مشاغل گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اداری از جمله لوازم تحقق عدالت اجتماعی و تعالی آن است.
تلاش زنان در کسب مشاغل رده های گوناگون در دهه های اخیر، رشد چشمگیری داشته و می توان این مطلب را یکی از مهم ترین معیارها جهت سنجش درجه ی توسعه یافتگی یک کشور دانست. دراشتغال زنان همواره با تبعیضاتی روبرو هستیم که هر یک از آن ها را می توان از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داد. همواره با تغییرات ساختاری جامعه و تحولات زندگی ، زن ها علاوه بر اینکه مسئولیت های متعارف خود را در خانه پذیرا هستند، پیش از پیش در بیرون از منزل مشغول به کارند که کسب درآمد و استقلال مالی، اعتبار بخشی و هویت اجتماعی می تواند از انگیزه های آن به شمار آید. فعالان حقوق زنان مدت‌هاست بر این واقعیت تاکید می‌کنند که شرایط ناعادلانه بازار کار منجر به اشتغال زنان در مشاغل غیررسمی شده است. این نوع اشتغال هم در حین کار و هم در آینده بر وضعیت معیشتی زنان تاثیر می‌گذارد. در شرایط کنونی نیز همه گیری کرونا مشاغل متعددی را تحت تاثیر قرار داد، اوضاع اشتغال زنان به مراتب وخیم تر گشت. اکنون که شیوع بیماری کرونا باعث شده ،بازار کار بیش از پیش بهم بریزد، اشتغال زنان بیش از قبل تحت تاثیر قرار گرفته است. نه تنها زنان دست فروشی که هر روز آنها را در مترو یا پیاده‌روهای شهر می‌دیدیم، بلکه بخش قابل توجهی از زنان کارمند و کارگر به خاطر شرایط حال حاضر کسب و کارها بیکار شده اند و اغلب حتی نمی‌توانند بیمه بیکاری بگیرند. می‌دانیم که زنان زیادی هستند که به صورت توافقی مشغول به کار هستند. منشی‌های پزشکان، کارگران خدماتی، کارمندان دفاتر خصوصی و … در بسیاری موارد، زیر یک میلیون تومان حقوق می‌گرفته و بیمه هم نبوده‌اند.
البته این موضوع به هیچ وجه تنها مختص به ایران نبوده و در کل جهان وجود دارد. آخرین آمار اشتغال نشان می‌دهد با تعطیل شدن بخش های زیادی از اقتصاد آمریکا به خاطر همه گیری ویروس کرونا، اکثریت شغل های از دست رفته مربوط به زنان بوده است. یکی از دلایل اصلی که زنان بیش از مردان، طی این بحران شغل خود را از دست داده اند، این است که بیشتر کارمندان بخش های تعطیل شده به طرز نامتناسبی زن بوده اند.
متاسفانه هنوز باورهای و ارزش های غلط اجتماعی با ایجاد موانع فرهنگی در این زمینه، مانعی برای اشتغال زنان شمرده می شود، که باعث می شود، زنان در زمینه های شغلی، یا شرایط مساوی با مردان را نداشته و اگر هم در شرایط مساوی با آن ها باشند، کارفرمایان و مدیران با تصورات و پیش داوری های منفی، مردان را بر زنان به عنوان نیروی کار کارآمد ترجیح دهند. به رغم دستاوردهای چشمگیری که زنان در عرصه های گوناگون داشته اند، متاسفانه در بسیاری از موارد درهای اشتغال همچنان به روی آن ها بسته است.
در جامعه ی امروز هر چند ادعای برابری دو جنس در حقوق اجتماعی و انسانی به نحو فراگیری در حال پذیرش است، اما هنوز نمونه های زیادی از تبعیض جنسیتی و عدم رعایت حقوق زنان به چشم می خورد. فراتر از همه مسائل مذکور، موانع اقتصادی یکی از مهم ترین شاخصه های عدم رعایت عدالت اجتماعی در جامعه است، که به شایع ترین آن اختلاف دستمزد می توان اشاره نمود. محدودیت های شغلی زنان و تعداد بالای عرضه ی نیروی کار زنان باعث گشته، که کارفرمایان زنانی را استخدام نمایند که خواهان دستمزد کمتری هستند و این مقوله حتی در کشورهای توسعه یافته نیز به وفور دیده می شود. به اعتقاد کارشناسان ،جامعه ای که رویای رسیدن به توسعه و عدالت اجتماعی را در سر می پروراند، باید در راستای توانمند سازی زنان سرزمینش کوشا باشد و با هر گونه تبعیض جنسیتی به شدت تقابل نماید. باید پذیرفت که در دنیای امروز اگر به مسئله ی عدالت اجتماعی در زنان توجه نشود، هیچ ملتی قادر به دستیابی توسعه ی پایدار نخواهد بود. به عبارت دیگر ،آثار منفی تبعیض علیه زنان فراتر از تاثیر صرف بر روی زنان جامعه است و دامنه ی گسترده تری خواهد داشت.