قطار مذاکرات حساس هسته‌ای در ایستگاه وین
برای نشست امروز کمیسیون مشترک برجام هر چند پیشترایران پیشنهاد مذاکره و طرح «گام به گام» آمریکا را رد کرده و خواستار لغو تحریم‌ها شده اما حضور همزمان نماینده آمریکا در محل گفت وگوها برای نخستین بار طی سال‌های اخیر، از تکاپوی تیم بایدن برای کاهش تنش با تهران و بازگشت به برجام نشان دارد.
به گزارش ایرنا،تنها چهار روز پس از جلسه ویدیویی روز جمعه ۱۳ فروردین کمیسیون مشترک برجام، امروز سه شنبه ۱۷ فروردین ماه نمایندگان ایران، تروئیکای اروپا به همراه روسیه و چین در وین پایتخت اتریش به صورت حضوری تشکیل جلسه می دهند؛ نشستی که گفته می شود به منظور روشن کردن تدابیر برداشتن تحریم ها و انجام اقدامات هسته‌ای برگزار شده است. به احتمال زیاد موضوع بازگشت آمریکا به برجام نیز یکی از محورهای مهم مورد گفت وگو باشد.
تغییر رویکرد کاخ سفید در آستانه نشست
آنچه که نشست امروز وین را از دیگر مذاکرات متفاوت می سازد، حضور همزمان «رابرت مالی» مسوول امور ایران در دولت آمریکا در این کشور اروپایی است. این نخستین باری است که از زمان خروج آمریکا از برجام و نیز در دولت بایدن، نماینده این کشور به محل مذاکرات هسته ای رهسپار می شود.
ضمن اینکه اظهارات اخیر مالی آشکارا از عقب نشینی دولت آمریکا در برخورد با ایران نشان داشت تا جایی که صدای اعتراض متحدان خاورمیانه ای آمریکا را درآورد. گفت وگوی چند روز پیش او با شبکه «پی بی اس» این تغییر رفتار نماینده آمریکا در امور ایران را به تصویر کشید.
مالی در این مصاحبه به لزوم تمدید دوره تعهدات برجامی ایران اشاره‌ای نکرد و در عین حال از دیگر موارد مورد اختلاف با ایران و از جمله درباره برنامه موشکی ایران سخن نگفت. وی همچنین در بخشی از این گفت وگو تاکید کرد: «آماده رفع تحریم‌های ناسازگار با برجام هستیم.»
این دست از اظهارات مسوول امور ایران در دولت آمریکا درباره برجام موجب نارضایتی و نگرانی مقامات اسراییلی شد. به طوری که روزنامه اسراییلی «جروزالیم پست» به نارضایتی مقامات ارشد رژیم صهیونیستی نسبت به اظهارات مالی توجه نشان داد و نوشت: «اگر اظهارات رابرت مالی بازتاب دهنده سیاست و مواضع آمریکا باشد، اسراییل با آن مشکل دارد.»
تغییر رویکرد مقامات کاخ سفید نسبت به برجام باعث شده تا سران ریاض نیز به عنوان متحدان خاورمیانه ای آمریکا، نسبت به ایران نرمش نشان دهند. در آستانه اجلاس وین، «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در مصاحبه با شبکه «فرانس ۲۴» تاکید کرد که «اگر ایران رفتارش را تغییر دهد عربستان آماده مذاکره مستقیم است.»
همچنین سران بروکسل نیز با چراغ سبز آمریکا، مطالبات نامعقول گذشته همچون مشارکت عربستان و رژیم صهیونیستی در مذاکرات هسته ای را کنار گذاشته اند و در تکاپوی توقف کاهش تعهدات ایران و بازگرداندن آمریکا به برجام هستند.
امکان سنجی مذاکرات تهران- واشنگتن و پیام حضور رابرت مالی در وین
در حالی طرف آمریکایی دست کم به مذاکرات غیرمستقیم با ایران خوشبین است و حتی مقامات کاخ سفید از آمادگی کشور خود برای مذاکرات مستقیم با تهران دم می زنند که دیپلمات های جمهوری اسلامی هر گونه مذاکره ای با آمریکا را رد می کنند. «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان هر دیداری را بین دو طرف رد کرد و در توئیتی نوشت: «ایران و ایالات متحده دیداری نخواهند داشت؛ غیرضروری است.»
«سیدعباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز موضع گیری مشابهی داشت و در آستانه سفر به وین، گفت: «هیچ گفت‌وگوی مستقیمی با آمریکا نداریم، گفت‌وگو های ما در وین درباره برداشته شدن تحریم‌ها، اقداماتی که آمریکا باید ابتدا انجام دهد و راستی‌آزمایی شود، کاملا فنی است.»
از نگاه ناظران یکی از مسایلی که ممکن است در حاشیه نشست امروز مطرح شود، طرح «گام به گام» یا «مرحله به مرحله» برای لغو تحریم های آمریکا و همچنین بازگشت ایران به تعهدات برجامی است؛ در حالی تیم بایدن و اعضای غربی برجام بر این راهکار تاکید دارند که تیم دیپلماسی ایران هر گونه طرحی بجز لغو کامل تحریم ها را برنمی تابند.
در همین پیوند عراقچی معاون وزارت امور خارجه تاکید کرد که «هیچ پیشنهاد گام به گام با آمریکا، نه داریم و نه قبول می‌کنیم». همچنین «سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه در ارتباط با طرح «گام به گام» مدنظر غربی ها، اظهار کرد: همانطور که بارها به روشنی گفته شده، هیچ طرح گام به گامی مطرح نیست و سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران برداشته شدن همه تحریم‌های آمریکا است اعم از آن هایی که ترامپ پس از خروج از برجام مجدد اعمال و یا ابتدا برقرار کرد و همچنین تحریم‌هایی که تحت هر عنوان دیگری اعمال کرد.
از نگاه برخی کارشناسان، ایران از این مساله نگران است که در صورت پذیرش طرح گام به گام یا تاکتیک های مذاکراتی دیگر، آمریکا در میانه اقدامات متقابل درخواست‌های دیگری را روی میز بگذارد؛ درخواست هایی در زمینه اصلاح برجام، نقش منطقه‌ای و برنامه موشکی. ضمن اینکه آمریکایی که به صورت یکجانبه و به رغم مخالفت های بین المللی به تعهدات خود پشت کرد، در موقعیت طرح شرط و شروط نیست و لغو تحریم ها ابتدایی ترین گامی است که انتظار می رود کاخ سفید بردارد.
حتی در صورت رد طرح های پیشنهادی آمریکا از سوی ایران در وین و نیز انجام نشدن مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن اما سفر مالی به اتریش این پیام را به جهان و طرف ایرانی مخابره می کند که تیم جدید آمریکا در پی کاهش تنش است. برخلاف دولت ترامپ که با خروج از برجام، تشدید تحریم و ائتلاف سازی منطقه ای علیه ایران به تنش های بین دو طرف دامن زد، تیم بایدن خواستار بازگشت به توافق است البته توافقی که منافع غرب و متحدان خاورمیانه ای آنها را بیشتر از توافق دوره اوباما مدنظر قرار دهد.
