به گزارش پایگاه خبری نقش نیوز ؛ صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که سود خالص این صندوق در سال ۲۰۲۴ با کاهش ۶۰ درصدی نسبت به سال گذشته، به ۲۵.۸ میلیارد ریال (معادل ۶.۹ میلیارد دلار) رسیده است. این در حالی‌ست که عربستان همچنان از طریق این صندوق، میلیارد‌ها دلار صرف پروژه‌هایی می‌کند که برخی ناظران آن را بلندپروازانه و فاقد توجیه اقتصادی کوتاه‌مدت می‌دانند.

عوامل اصلی کاهش سود: تورم، نرخ بهره بالا و تعدیل پروژه‌ها

در بیانیه صندوق، عوامل این کاهش به افزایش نرخ‌های بهره، تورم جهانی و بازبینی در برخی پروژه‌ها نسبت داده شده؛ اما منتقدان می‌گویند ریسک‌پذیری بالا و تمرکز بر پروژه‌های نمایشی مانند “نئوم” عملاً باعث کاهش بهره‌وری سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه شده است.

دارایی‌های نجومی؛ سودآوری ناپایدار

اگرچه صندوق اعلام کرده که ارزش کل دارایی‌هایش به بیش از ۴.۳ تریلیون ریال سعودی (بیش از ۱ تریلیون دلار) رسیده، اما کاهش سود، افزایش بدهی و زیان در گزارش درآمد جامع نشان می‌دهد که بسیاری از این دارایی‌ها یا غیرمولد هستند یا هنوز وارد فاز بازدهی نشده‌اند. در سال ۲۰۲۳ صندوق موفق به کسب سود خالصی معادل ۶۴.۴ میلیارد ریال شده بود. اما در گزارش درآمد جامع سالانه نیز آمده است که سود اعلام‌شده به مبلغ ۱۳۸.۱ میلیارد ریال که در ژوئیه ۲۰۲۳ اعلام شده بود، در سال ۲۰۲۴ به زیان ۱۴۰ میلیارد ریال تبدیل شده است.

زیان ۱۴۰ میلیاردی در ترازنامه درآمد جامع

بر اساس اطلاعات منتشر شده، درآمد جامع صندوق در سال ۲۰۲۴ به زیان ۱۴۰ میلیارد ریالی رسیده است، در حالی‌که همین عدد در سال قبل سودی معادل ۱۳۸.۱ میلیارد ریال بوده. این چرخش شدید، سؤالاتی را درباره ثبات مالی صندوق و توانایی مدیریت ریسک آن برانگیخته است.

افزایش بدهی در مقابل نقدینگی راکد

در حالی‌که نقدینگی صندوق در سطح ۳۱۶ میلیارد ریال تثبیت شده، قرض‌های گروهی به ۵۷۰ میلیارد ریال افزایش یافته است، که می‌تواند نشانه‌ای از افزایش اتکای صندوق به وام‌گیری برای ادامه پروژه‌ها باشد؛ پروژه‌هایی که بازدهی آنها در هاله‌ای از ابهام است.

صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان نقش کلیدی در اجرای دستور کار اقتصادی عربستان ایفا می‌کند؛ هدف این برنامه، کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت است. در چارچوب برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰، عربستان سعودی صد‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از طریق این صندوق در پروژه‌های متعددی انجام داده است؛ از جمله پروژه عظیم «نئوم» در سواحل دریای سرخ که مساحتی نزدیک به کشور بلژیک دارد و بر توسعه شهری و صنعتی متمرکز است.

سرمایه‌گذاری سیاسی به جای اقتصادی؟

برخی تحلیل‌گران بین‌المللی هشدار داده‌اند که بخشی از سرمایه‌گذاری‌های صندوق نه بر اساس اصول اقتصادی، بلکه بر مبنای اهداف سیاسی و تبلیغاتی طراحی شده‌اند. پروژه‌هایی مانند “نئوم” که به اندازه یک کشور کوچک وسعت دارد، هنوز شواهد روشنی از بازدهی یا تحقق وعده‌های خود ارائه نکرده‌اند.

درآمد‌های صندوق از منابع متنوعی تأمین می‌شود؛ از جمله سود تقسیمی شرکت‌های بزرگ حاضر در سبد سرمایه‌گذاری آن، مانند شرکت نفتی آرامکو سعودی و بانک الاهلی سعودی، که بزرگ‌ترین بانک در کشور محسوب می‌شود. همچنین، این صندوق در طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها از جمله مزارع نخل خرما گرفته تا شرکت‌های چندملیتی سرمایه‌گذاری کرده است.

 شفافیت زیر سؤال

با وجود حجم عظیم دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها، گزارش‌های عمومی از عملکرد واقعی صندوق محدود است و بسیاری از پروژه‌ها از نظر حسابرسی مستقل یا نظارت بین‌المللی بی‌اطلاع مانده‌اند. این مسأله در کنار روند کاهش سود، نگرانی‌ها درباره پایداری مالی و کارآمدی مدیریتی صندوق را تشدید کرده است.

منبع: فارس