دلائل ناکامی نظام آموزشی در آموزش زبان ؟

چرایی عدم موفقیت نظام آموزشی در آموزش زبان  به دلایل مختلفی بستگی دارد . مهارت های شنیداری، گفتاری، نوشتن و خواندن از جمله مهارت های زبان انگلیسی بشمار می رود. معمولا در سیستم آموزشی آموزش و پرورش ما هدف از یادگیری زبان انگلیسی، خواندن و نوشتن بوده که این امر ، یک روش سنتی قلمداد می شود و سال ها تمرکز ما روی ترجمه و گرامر بوده است. چند سالی است که این سیستم در حال  تغییر است اما سیستم معلمان ما همان معلمان روش سنتی هستند. پس تا زمانی که با روش ارتباطی در آموزش زبان که روش نوینی است کنار نیاییم ،  نمی توانیم تغییری ایجاد کنیم. در واقع می توان گفت : مشکل اصلی زیرساخت های تغییر روش آموزشی است که متاسفانه مهیا نیست.

در روزهای پیش رو، امتحانات دانش آموزان یا شروع شده یا در حال شروع شدن است و به ایام تعطیلات تابستانی نزدیک می شویم. یکی از کلاس های پرطرفدار تعطیلات تابستانی ، کلاس های زبان انگلیسی است. درسی که به موازات آن در مدارس نیز در حال آموزش است. اما باید دید که در آموزشگاه های زبان انگلیسی چه می گذرد؟، که دانش آموزان با علاقه در این آموزشگاه ها زبان انگلیسی را با موفقیت می آموزند و در مدارس به غیر از دلزدگی در آموزش اتفاق جدیدی نمی افتد و بعد از سال ها مطالعه و درس خواندن، خروجی کار، بسی نا امید کننده است. این آموزش ها از ضعف و نواقص بسیار زیادی برخوردارند. چرا که بیشتر دانش آموزان بعد از گذارندن این سال ها حتی نمی ‌توانند یک جمله‌ ی ساده را سرهم کنند و به یکی از این زبان‌ ها صحبت نمایند .

بازخورد سیستم آموزشی ما در مدارس در آمورش زبان های خارجه همچون عربی و انگلیسی نشان می دهد که ما در حوزه ی آموزش این زبان ها مشکلات عدیده ای داریم و این موارد سبب شده یا دانش آموزان تمایلی به یادگیری زبان نداشته باشند و یا در صورت تمایل نظام آموزشی ما کارایی لازم را در برآورده کردن نیازهای دانش آموزان نداشته و دانش آموزان و والدین برای یادگیری زبان دست به دامن موسسات و آموزشگاه های خارج از مدارس شوند. اما دلایل این ناکارامدی و عدم یادگیری دانش آموزان در مدرسه چیست؟ چه عواملی سبب می شود که نظام آموزشی ما در این زمینه موفق نیست و چرا در طول این سال ها ، نظام آموزشی کشور درصدد برطرف کردن این نواقص بر نیامده است.

همانگونه که در ابتدای مطلب  نیز به آن اشاره کردیم ، شاید اصلی ترین علت در این حوزه را بتوان  در استفاده از روش های منسوخ شده ی در تدریس جستجو کرد . در حالیکه هر یک از موسسات زبان آزاد در سطح کشور از جدیدترین متدها و روش های بین المللی در آموزش زبان بهره می برند، نظام آموزشی ما در طی این سال ها کوچک ترین تغییری نکرده است. اولویت در تدریس گرامر، بازخوردهایی همچون امتحان ، نمره و معلم محور بودن کلاس ها به جای دانش آموز محور بودن، از روش‌های منسوخ شده‌ ی تدریس زبان انگلیسی در مدارس است. کلاس های زبان انگلیسی در مدارس یکنواخت است و از هیچ روش خلاقانه ای مثل اجرای نمایش، دیدن فیلم و … استفاده نمی شود. این کلاس ها همواره معلم محورند و عموما دانش آموزان مشارکتی در برگزاری کلاس ها ندارند. در کلاس های زبان انگلیسی عموما به تدریس گرامر به روش‌های سنتی، روخوانی لغات و متن درس و حل تمرین‌ها پرداخته می شود.

البته نباید یکی از مهم ترین عوامل بی علاقگی دانش آموزان به یادگیری زبان انگلیسی که همان ضعف در نگارش کتب درسی است ، بی تفاوت بود. تالیف این کتاب ها در طول این سال ها تغییر عمده ای نداشته و کوچکترین جذابیتی برای دانش‌آموزان ندارد. در واقع با روش های تدریس قدیمی، دانش‌آموزان قادر نخواهند بود،  کوتاه ‌ترین مکالمه ‌ای در حد معرفی خود و خانواده، داشته‌ باشند و این دقیقا همان شرایطی است که این سال ها مکررا با آن روبرو بوده ایم. یکی از مشکلات آموزش زبان انگلیسی در مدارس، استفاده از زبان فارسی در کلاس است. نکته ی مهمی که در آموزشگاه های زبان بطور جدی به آن پرداخته می شود ، این است که هیچ زبان آموزی حق استفاده از زبان فارسی را در کلاس ها ندارد. گوش دادن به سی دی های آموزشی و تماشای فیلم های آموزشی و البته فعالیت های خلاقانه ی آموزشی از جمله عواملی هستند که می توانند بخشی از ناکارامدی سیستم آموزشی ما در تدریس زبان انگلیسی را پوشش دهند .

تدریس بر پایه‌ ی رقابت سالم و تشویق و تمرکز بر نقاط قوت دانش‌آموزان و تشویق آن‌ ها به زبان آموزی از سوی معلمین نیز می تواند تسهیل کننده ی پروسه ی زبان آموزی در مدارس باشد. همین عوامل مذکور سبب شده است که همان دانش آموزی که در مدارس کوچکترین علاقه ای به آموزش زبان انگلیسی ندارد، با اشتیاق به موسسات بیرون مراجعه کند و در نهایت به خوبی زبان انگلیسی را آموزش ببیند و یاد بگیرد.

محسن مرزبان رودکی – کارشناس اجتماعی