دستفروشی به عنوان یک حرفه و کار غیررسمی در معابر و خیابان ها، یکی از شغل‌هایی است که با توجه به نزدیک شدن به ایام پایانی سال، رونق بیشتری گرفته و مقرر درآمدی عده ای از شهرنشینان شده است. بازار دستفروشان شب عید در حالی گرم شده که تعداد کثیری از آن ها به دلیل نبود شغل در آستانه عید نوروز از آب باریکه ی خرده فروشی کالا در حاشیه خیابان‌ها و مکان‌های پررفت و آمد به دنبال کسب درآمد هستند و استقبال مردم برای خرید در روزهای پایانی سال ،حال و هوای شهر را به کلی تغییر داده، بطوریکه کوچه و خیابان های پرتردد شهر، به اصطلاح، جایی برای سوزن انداختن ندارد. دستفروشی از جمله مشاغل کاذبی است که زاده اوضاع نابسامان اقتصادی کشور است که به سبب ناکارامدی سیاست های ایجاد اشتغال و ناتوانی در مدیریت اقتصادی ایجاد می شود. اقتصاد دان ها معتقدند که اشتغال غیر رسمی در طول دوره های تعدیل اقتصادی از رونق بیشتری برخوردار بود. شرایط اقتصادی که در آن بنگاه ها و کسب و کارهای کوچک تعطیل و یا نمی‌توانند شغلی جایگزین برای نیروی خود بیابند ، این چنین اشتغال غیر رسمی در بین اقشار ضعیف تر یک جامعه ریشه می‌دواند. دست فروشی؛ شغلی اجباری برای جوانان است که ناگریز برای تامین هزینه های زندگی انتخاب شده و گرچه بصورت مقطعی مشکلات معیشتی افراد را حل می کند ولی از آن جایی که مزیت های یک شغل را ندارد، آینده‌ای بدون امنیت مالی و جانی پیش روی دارد. کارشناسان اقتصادی و اجتماعی بر این باورند که رشد شهرنشینی و تمایل مهاجرت به کلان شهرها برای یافتن شغل، بدون داشتن مهارت های لازم، نابرابری و فقر و فساد از جمله ریشه های پیدایش دست‌فروش‌هاست و آمار بیکاری و عدم تناسب میان سطح دستمزد و هزینه‌های زندگی با پیدایش آن رابطه مستقیم دارد. عواملی که دست به دست هم داده و باعث می شود تا در بسیاری از موارد نگاه نامناسب جامعه را به جان خریده تا برای گذران زندگی دچار بحران نشوند. البته بنظر می‌رسد که این مسئله نیاز به موشکافی جدی تری دارد. چرا که دستفروشان در یک سمت این ماجرا قرار دارند و عده ای از مردم که توانایی خرید از بازاهای رسمی را ندارند و بازارهای رسمی نیز توانایی پاسخ دادن به همه ی نیازهای شهروندان را ندارند، به همین دلیل و در پاسخ به تقاضای ایجاد شده… دستفروشان کالاها را با قیمتی پایین تر عرضه می‌کنند و این چنین بستر لازم برای ایجاد پدیده دستفروشی بیش از قبل مهیا شده و شاهد گسترش روز به روز آن در جوامع شهری مان هستیم.اگر چه دستفروشان به دلیل عدم پرداخت هزینه های مربوط به عدم اجاره ملک، عوارض و مالیات در اکثر موارد کالای خود را با قیمت پایین تری نسبت به مغازه ها عرضه می کنند و این امر باعث استقبال اقشار متوسط و کم درآمد می شود اما باید پذیرفت که ایجاد سد معبر و اختلال در رفت و آمد در معابر شهری، عرضه محصولات قاچاق و یا با کیفیت پایین و زمینه‌های بروز تکدی گری، پیامد های منفی دستفروشی در شهر ماست که با زشت کردن سیمای فضاهای شهری تا حد زیادی جوانب مثبت آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.حال باید در نظر گرفت که دستفروشی به هرعلتی که ایجاد شده است بخشی از واقعیت جامعه است و امروزه حتی دربزرگترین شهرهای کشورهای توسعه یافته دنیا نیز به چشم می خورد و حتی به عنوان یک شغل و جاذبه فرهنگی- توریستی به آن توجه می شود. در شهرهای بزرگی مانند پاریس، نیویورک و لندن با ساماندهی دستفروش ها از ظرفیت های اقتصادی آن ها بهره برداری می کنند. شاید آمارهای ارائه شده در این شهرها برای کلان شهر های ایران که سعی دارند، آثار و شواهد دستفروشی به عنوان یک معضل اجتماعی را از سطح شهر پاک نمایند ،جالب توجه باشد. تنها در فرانسه ۶۰۰ هزار بنگاه فروشندگی سیار وجود دارد و حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از طریق دستفروشی امرار و معاش می کنند. در نیویورک و لندن نیز دستفروشی جز افتخاراتشان است و راهنماهای توریستی عموما از بین این افراد انتخاب می شوند. تغییر رویکرد نسبت به دست فروشان و ساماندهی آن ها به عنوان یک فرصت اقتصادی سال هاست که در دنیا در جهت پاسخ به نیازهای بخش مهمی از جامعه پذیرفته شده است. دستفروشان اغلب انسان های شریفی هستند که به علت مشکلات و تنگناهای اقتصادی و نداشتن سرمایه برای شروع کسب و کاری دائمی و اجاره مکانی مناسب و سنگینی مالیات به دستفروشی روی آورده اند. هر چند دستفروشی در کشور جز مشاغل رسمی محسوب نمی شود و هنوز آن را یک معضل اجتماعی می پندارند، اما بسیاری از خانواده ها از همین بساط ساده و کوچک دست فروشی امرارمعاش می‌کنند و نیازهای معیشتی خود را برطرف می نمایند. از اینرو، قدر مسلم راهکار منطقی برای این کار، نه حذف این بخش بلکه تلاش برای ارتقای آن است. در شرایط کنونی شهرها، دستفروشی می تواند به عنوان یک فرصت مناسب از بروز آسیب های اجتماعی مانند تکدی گری و قاچاق مواد مخدر شود. اختصاص غرفه هایی در بازارهای هفتگی و ایجاد مشاغل خرد و کارگاه های کوچک و متوسط از جمله گام های اساسی در جهت بهبود معیشت و اشتغال دستفروشان است. از این رو برنامه ای جامع و عملی برای ساماندهی دائمی و منسجم این گروه از افراد جامعه، امری ضروری و قابل توجه است.
