تغییر کاربری اراضی کشاورزی زنگ خطری برای محیط زیست !
جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از شیوه های مهم در حفاظت و نگهداری زمین های زراعی و باغ ها است.باید توجه داشته باشیم افزایش تولید و امنیت غذایی در بستری از منابع پایدار اتفاق می افتد . تغییر کاربری اراضی کشاورزی تهدیدی جدی برای امنیت غذایی محسوب شده ، بنابراین باید از سوی مسئولین خلاء های قانونی که اجازه تغییر کاربری را می دهد ، بازنگری شده و در این زمینه اصلاح قوانین صورت پذیرد .
اگر مسیرتان به سمت استان های شمالی نمی افتد ، کافی است که با یک سرچ ساده در سایت های اینترنتی ، فروش و آگهی انجام دهید، تا با آگهی فروش زمین های کشاورزی روبرو شوید. زمین های هکتاری که روزی خوشه های سبز برنج و گندم زینت بخش آن بودند و اشتغال جوانان روستایی از آن ها نشات می گرفت، حال با قطعه بندی های چند صد متری محلی برای ساخت ویلا شده اند و خبراز روزهای تلخی برای این مناطق می دهند. بی شک یکی از شیوه های حفاظت و نگهداری زمین های زراعی و باغ ها، جلوگیری از تغییر کاربری آنهاست.
در تمام کشورهای جهان، بالاخص کشورهای توسعه یافته ، حفظ زمین های کشاورزی ، مناظر و سیمای طبیعی یکی از موضوعات مهم برای ایجاد نشاط ، توسعه فعالیت‌های گردشگری و درآمد و اشتغال است. از اینرو با وضع قوانین بازدارنده و البته نظارت های دقیق به شدت در برابر تغییرات کاربری اراضی و از بین بردن چشم‌اندازهای طبیعی ایستادگی می شود و با متخلفین برخوردهای جدی صورت می پذیرد. متاسفانه اراضی کشاورزی دو استان گیلان و مازندران که اقتصاد افراد بومی و مردم کشاورز این منطقه بر آن متکی است ، روزهای خوبی را سپری نمی کند و در برابر بی توجهی مسئولین ، روزبه روز در حال افزایش است و به خانه هایی برای گذران تعطیلات افراد غیربومی تبدیل می‌شوند. زمین هایی که ، سالیانه بخش عمده ای از آن ها از چرخه تولید خارج می شوند.
البته دولت ، قانونی را تحت عنوان «خروج اراضی زراعی و باغی از طرح‌های هادی» را مصوب کرده است اما اینکه افراد چگونه این قانون ها را دور می زنند و براحتی ویلاها را در کمتر از چند ماه می سازند ، جای سئوال بزرگی است.
هر چند عوامل متعددی وجود دارد که یک کشاورز را در مسیر فروش زمین های آبا و اجدادی خود قرار می دهد. عموما هم زمین های میراثی به نسل جدید کمتر مورد کشت قرار می گیرد و فرزندان ترجیح می دهند که سریعا زمین ها را قطعه بندی کنند و بفروشند. مازاد بر اینکه عواملی چون نبود ثبات در بازار محصولات کشاورزی در حوزه عرضه ، تقاضا و سودآوری کم کشاورزان و دغدغه های زیاد در روند تولید تا فروش محصولات کشاورزی وجود دارد از یک سو و ارزش بالای قیمت زمین در استان های شمالی و وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ، شوق کشاورزان را برای تولید محصولات کشاورزی به شدت کاهش داده و موجب افزایش رو به روشد و رونق تغییر کاربری غیرمجاز شده است.
چالش مهم دیگر این پدیده ی شوم ، نادیده گرفتن پیوست فرهنگی آن است. پیامدهای سنگین اختلاط فرهنگی جوامع روستایی با شهرنشینانی حتی غیرهم استانی و غالباً پایتخت نشین که تصمیم به ویلاسازی در این زمین‌ها دارند ، بسیار مخرب خواهد بود. این زرق و برق های وارد شده در روستاها به همراه به رخ کشیدن تضاد طبقاتی فاحش و البته رواج مصرف‌گرایی و چالش‌های متعدد دیگری که روستاهای شمال ایران امروز به شدت از آن آسیب دیده‌اند ، جای بسی نگرانی برای مسئولین کشور را دارد.
محمد حسن ابراهیمی زند – کارشناس محیط زیست
