بخریم تا گران تر شود، نخریم تا ارزان شود!؟

در روزهایی که شرایط اقتصادی کشور تحت تاثیرعلل مختلف از کرونا تا تحریم ها قرار گرفته و بحران اقتصادی کم نظیری را پشت سر می گذاریم،نقش مردم در گرانی های اخیر، موضوعی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مبحثی که نه به عنوان تنها عامل حل مشکلات، بلکه به عنوان شاخصیتاثیرگذار بسیار حائز اهمیت است. هنگامی که در جمع دوستان و خانواده و تاکسی و مترو هستیم، راه حل ها و مواردی را می شنویم که کاملا در نقطه ی عکس عملکرد این روزهای ما قرار دارد. گویا ما با دیگر کشورها ،خیلی خیلی متفاوتیم. آنها نمی‌خرند تا ارزان شود اما ما می‌خریم تا کمیاب و گران تر شود.

در آلمان وقتی قیمت شیر و لبنیات افزایش یافت، مردم آلمان به طور کاملاً خودجوش و مردمی به مدت 14 ماه لبنیات و مخصوصاً شیر را از سفره‌های خود حذف کردند تا اینکه صنایع لبنیاتی با برگشت قیمت، شیر به حالت اولیه ی خود برگشت. البته نمونه های زیادی در سایر کشورهای جهان نیز می توان بیان نمود. هنگامی که قیمت بلیت تماشای فوتبال در اسپانیا بالا رفت، مردمتماشای فوتبال را دوماه تحریم نمودند و پس از آن قیمت‌ها به روز اول برگشت. در یک نگاه، تمامی موارد مذکور گویای این است که، در تمام دنیا وقتی کالایی گران می‌شود، مردم از خرید آن خودداری می‌کنند، اما در کشور ما وقتی حتی زمزمه گرانی کالایی به گوش می‌رسد، مردم چنان برای خرید آن هجوم می‌برند که قیمت آن کالا دو تا چند برابر می‌شود. اگر چه بخشی از مشکلات اقتصادی فعلی ما بر می گردد به ضعف‌های مدیریتی و نظارتی، اما نحوه ی رفتار مردم و در واقع خود مصرف ‌کنندگان نیز تا حدود زیادی در این زمینه تاثیر گذار است. اینکه تعدادی از افرادی که به این کار دست می‌زنند، مصرف‌کنندگان واقعی نیستند و دلالانی هستند که خود را به عنوان مصرف کننده نشان می‌دهند، تا از این آشفته بازار سودی به جیب بزنند یک سمت ماجراست که دانسته یا نادانسته، آب در آسیاب دشمنانی می‌ریزند که قصد دارند بازار داخلی ما را به هم بریزند.

در این شرایط نامساعد طرف دیگر، دقیقا همین ماهایی قرار داریم که می خواهیم از این معامله دو سر ضرر یا ارزش پولمان را حفظ کنیم و یا در تقلای اندکی سود مالی بیشتر باشیم. همین رفتار باعث می‌شود، سود جویان و دلالان کشور، کیسه خود را از رفتار نادرست مردم در مقابل گرانی‌ها پرکنند. به این صورت که فقط کافی است، کالایی را یا عرضه نکنند یا شائبه گرانی آن را ،یک شبه در سطح جامعه مطرح نمایند. از آنجایی که مردم تصور این را دارند که زودتر خرید بکنند تا در آینده گران نشود، بسته به یک اصل خیلی طبیعی یعنی عرضه و تقاضا، کالا‌های سودجویان و دلالان هر روز گران‌ تر می‌شود و مردم باید پول بیشتری بابت آن پرداخت کنند. غافل از آنکه در شرایطی که به دست خودمان ایجاد می شود در هر صورت هم سرنوشت و بازنده ایم. جامعه ای که با خود بیاندیشد که در کوتاه مدت با خرید یک کالا مانند طلا، دلار و … سود می‌کنند، از یک موضوع مهم غافل است، که قیمت بسیاری از کالاها سلسله وار به هم متصل است و با افزایش قیمت یک کالا، کالاهای دیگر نیز گران می شود و تاثیر آن بر زندگی همه ی ما نمایان خواهد شد.

اما این تفاوت در نحوه ی رفتار و عکس العمل جامعه به افزایش قیمت ها و هجوم بیشتر به سمت خریداری کالای گران شده، حاکی از آن است که مردم بسیاری از کشورها یاد گرفته اند که ما به عنوان مصرف کنند گان حرف اول را می زنیم و تعیین کننده ی شرایط نهایی بازار هستیم. بنابراین تصمیم جمعی یک جامعه به عدم خرید باعث می شود، تولید کننده برای اینکه ضرر نکند ناچار به شکستن قیمت شود و کالا را به بهای مناسب به بازار عرضه کند.

کارشناسان این حوزه براین عقیده اند که این یک آگاهی در جامعه است.بنابراین وقتی چنین اگاهی وجود دارد،همه مردم به چنین عمل گسترده دست می زنند، بدون اینکه سازمان یافته باشد و همین امر ،سبب تعالی وخیر در یک جامعه می گردد. بررسی شرایط کنونی کشور نشان می دهد که متاسفانه در ایران چنین آگاهی در جامعه وجود ندارد و چون آینده ی اقتصادی خود را در هاله ای از ابهام می بینند و برایشان غیرقابل پیش بینی است، لذا تصور می کنند ،اگر امروز جنس و کالایی را نخرند ،فردا قیمت آن گران تر می شودو آن ها بیش تر از قبل متضرر خواهند شد، بنابراین تصمیم می گیرند، بین گران و گران تر خریدن، گزینه اول را انتخاب کنند و بی آنکه بدانند به التهابات بازار می افزایند. البته این عمل نشات گرفته از یک نا آگاهی اقتصادی و بسیاری از سیاست های اجتماعی و اقتصادی نادرست جامعه دارد.عدم حمایت دولت و سازمان های دست اندر کار نیز برهم افزایی این موج تخریب کننده می افزاید. مردم ما از یک سو، مدام شاهد بالا رفتن قیمت ها هستند و از سوی دیگر هیچ اقدام عملی و قاطعی برای ثابت نگهداشتن قیمت ها صورت نمی پذیرد.

به نظر می‌رسد، جامعه و مردم ما در برخی زمینه‌ ها دچار مشکلات و آموزش‌های نادرستی شده اند، وتا مادامی که این رفتارها اصلاح نگردد، شاهد اتفاقاتی چون صف کشیدن های طولانی برای خرید اجناس گران شده خواهیم بود و این چنین همه با هم در پیشبرد یک اقتصاد ناسالم سهیم خواهیم بود.