ایجاد اشتغال، راهکار توسعه اقتصادی کشور
نرخ بیکاری در هر کشوری یکی از شاخص‌های اساسی اقتصاد آن کشور محسوب می‌شود.. بدیهی است با رشد جمعیت باید برنامه‌ریزی لازم برای ایجاد اشتغال در کشور صورت گیرد. ایده‌آل آن است که کشوری با اقتصاد پویا و پیشرفته همواره زمینه اشتغال جمعیت آماده به کار خود را فراهم سازد. عدم توفیق در این امر موجب افزایش نرخ بیکاری و به تبع آن ایجاد معضلات اجتماعی و فرهنگی در کشور می‌شود. از لحاظ تئوری، روش‌های مشخصی برای ایجاد اشتغال وجود دارد ولی در سالهای اخیر راهکار کارآفرینی بیش از سایر موارد مورد توجه قرار گرفته است. زیرا اگر در گذشته بیش از 50% مردم تمایل داشتند در ادارات دولتی استخدام شوند در سالهای اخیر اغلب مردم، خوداشتغالی را ترجیح می‌دهند. ضمن اینکه سپردن مسئولیت ایجاد اشتغال به دولت، موضوعی است که هنوز در مورد آن اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد.
وظایف دولت در اشتغال‌زایی
روش‌های ایجاد اشتغال
- سرمایه‌گذاری دولتی
در کشورهایی که هنوز دولت، بخش اعظم اقتصاد کشور را در اختیار دارد سرمایه‌گذاری دولتی در پروژه‌های مختلف یکی از روش‌های ایجاد شغل است. البته این امر در کشورهای توسعه یافته به ندرت دیده می‌شود. زیرا در این کشورها اولویت بر واگذاری بخش‌ها و پروژه‌های مختلف به بخش خصوصی است.
- سیاست‌های مالی
یکی از ابزارهایی که دولت در اختیار دارد ابزارهای مالی نظیر مالیات است. بنا به ضرورت، دولت می‌تواند در راستای کاهش هزینه تولید و ایجاد اشتغال از مشوق‌هایی مانند بخشودگی مالیاتی استفاده کند. نمونه این موضوع بخشودگی مالیات کارخانجات به شرط استخدام نیروی جدید است.
- تخصیص سهم بازار
یکی از مسائلی که در زمینه ایجاد اشتغال بسیار مؤثر است حضور شرکت‌های کوچک و متوسط در بازار است. روشن است که این شرکت‌ها برای حضور در بازار به حمایت دولت نیاز دارند. در طرح‌های حمایت از بنگاه‌های زودبازده یا شرکت‌های دانش‌بنیان در واقع با اختصاص سهمی از بازار به این شرکت‌ها به ایجاد شغل در جامعه کمک می‌شود.
- حمایت از ایده‌های نو
حمایت از کارآفرینی از روش‌های تازه‌ای است که می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد مشاغل جدید داشته باشد. البته کارآفرینی به هیچ‌وجه معادل اشتغال‌زایی نیست. کارآفرینی به منظور ایجاد ارزش افزوده در قالب کالا یا خدمتی جدید صورت می‌گیرد. ولی قاعدتاً فرایند کارآفرینی نیازمند بکارگیری نیروی کار نیز هست.
آیا اشتغال‌زایی وظیفه دولت است؟
گرچه بسیاری از افراد اشتغال‌زایی را وظیفه دولت می‌دانند امّا حقیقت این است که وظیفه دولت فراهم کردن زمینه مناسب برای ایجاد شغل است. نمونه موفق این امر تاکسی‌های اینترنتی هستند که این روزها برای افراد زیادی شغل ایجاد کرده است. آیا دولت در ایجاد این مشاغل نقش داشته است؟ می‌توان گفت هم بله و هم خیر. دولت به طور مستقیم نقشی در راه‌اندازی این کسب و کار نداشته است. ولی با حمایت لازم در خصوص توسعه اینترنت و آزادی فعالیت اقتصادی، زمینه ایجاد شغل برای این افراد را فراهم کرده است. بنابراین وظایف دولت در ایجاد اشتغال فراتر از دخالت مستقیم و تلاش برای استخدام افراد در ادارات دولتی است.
وظایف دولت در زمینه اشتغال‌زایی
- مهار تورم و تلاش برای ایجاد فضای اقتصادی امن و باثبات برای سرمایه‌گذاری
- گسترش آزادی‌های اقتصادی و رفع موانع فعالیت تجاری از قبیل مجوزهای گوناگون و بوروکراسی اداری
- ممانعت از اعمال نفوذ افراد و گروه‌های مختلف و حذف رانت در فعالیت‌های اقتصادی
- فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب از قبیل توسعه اینترنت، شبکه حمل و نقل، شبکه مالی و بانکی و ….
- تقویت روابط خارجی و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و البته صادرات کالاهای داخلی
پس می‌توان نتیجه گرفت ارائه طرح‌های مختلف برای استخدام و یا ایجاد مشاغل جدید در دولت در عمل، فایده چندانی نخواهد داشت. در مقابل، فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های اقتصادی، مسیر توسعه اقتصادی کشور و کاهش نرخ بیکاری را هموار می‌سازد.
