در سال‌های اخیر، افزایش مداوم نرخ دلار تأثیر مستقیمی بر بازار لوازم خانگی، به‌ویژه قطعات یدکی یخچال‌ها گذاشته است. بسیاری از خانواده‌ها هنگام خراب شدن یخچال خود، به دنبال بهترین مرکز تعمیر یخچال فریزر هستند تا بتوانند با کمترین هزینه ممکن، دستگاه خود را تعمیر کنند. اما در شرایطی که قیمت قطعات افزایش چشمگیری یافته، حتی بهترین تعمیرکاران نیز برای تهیه قطعات اصلی با دشواری روبه‌رو هستند. افزایش نرخ ارز باعث شده هزینه واردات قطعات یخچال به‌طور قابل توجهی بالا برود، زیرا بخش عمده‌ای از قطعات مورد نیاز از کشورهای دیگر مانند چین، کره جنوبی و آلمان تأمین می‌شود.

در سال‌های اخیر، افزایش مداوم نرخ دلار تأثیر مستقیمی بر بازار لوازم خانگی، به‌ویژه قطعات یدکی یخچال‌ها گذاشته است. بسیاری از خانواده‌ها هنگام خراب شدن یخچال خود، به دنبال بهترین مرکز تعمیر یخچال فریزر هستند تا بتوانند با کمترین هزینه ممکن، دستگاه خود را تعمیر کنند. اما در شرایطی که قیمت قطعات افزایش چشمگیری یافته، حتی بهترین تعمیرکاران نیز برای تهیه قطعات اصلی با دشواری روبه‌رو هستند. افزایش نرخ ارز باعث شده هزینه واردات قطعات یخچال به‌طور قابل توجهی بالا برود، زیرا بخش عمده‌ای از قطعات مورد نیاز از کشورهای دیگر مانند چین، کره جنوبی و آلمان تأمین می‌شود.

از سوی دیگر، نوسانات ارزی نه‌تنها هزینه واردات را افزایش داده بلکه باعث بی‌ثباتی بازار نیز شده است. فروشندگان قطعات یدکی معمولاً نمی‌توانند پیش‌بینی دقیقی از آینده قیمت‌ها داشته باشند، بنابراین ترجیح می‌دهند کالاهای خود را با قیمت‌های بالاتر عرضه کنند تا از زیان احتمالی جلوگیری کنند. همین رفتار بازار به شکل دومینویی، قیمت تمام‌شده تعمیرات یخچال را برای مصرف‌کنندگان بالا برده است.

در این میان، یکی از برندهایی که صاحبان آن بیش از دیگران تحت تأثیر افزایش قیمت دلار قرار گرفته‌اند، یخچال‌های بوش است. خدمات تعمیرات یخچال فریزر بوش در تهران طی ماه‌های اخیر با افزایش هزینه همراه بوده، زیرا قطعات اصلی بوش اغلب وارداتی و ساخت آلمان یا ترکیه هستند. با افزایش نرخ ارز، هزینه واردات این قطعات به‌طور مستقیم بالا می‌رود و تعمیرکاران مجبور می‌شوند قیمت خدمات خود را متناسب با افزایش هزینه‌ها تنظیم کنند. برای مثال، تعویض کمپرسور یا برد الکترونیکی بوش که در گذشته با هزینه‌ای متوسط انجام می‌شد، اکنون گاهی تا چندین میلیون تومان هزینه دارد.

مشکل دیگر این است که در نبود نظارت کافی، برخی فروشندگان اقدام به عرضه قطعات غیراصل یا تقلبی می‌کنند که ظاهراً مشابه نمونه اصلی هستند اما عملکرد و دوام آن‌ها بسیار پایین‌تر است. این موضوع نه‌تنها به ضرر مشتری تمام می‌شود بلکه باعث می‌گردد اعتبار برندهای معتبر تعمیرات نیز زیر سؤال برود. به همین دلیل، یافتن مراکز معتبر و با تجربه در حوزه تعمیر یخچال بوش و سایر برندها بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.

تأثیر نرخ دلار بر زنجیره تأمین قطعات

برای درک بهتر این مسئله، باید نگاهی به زنجیره تأمین قطعات یخچال در ایران بیندازیم. بسیاری از تولیدکنندگان داخلی هنوز در زمینه ساخت قطعات حساس مانند کمپرسور، ترموستات، برد الکترونیکی و گازهای خنک‌کننده به واردات وابسته‌اند. هرگونه افزایش نرخ ارز بلافاصله بر قیمت این کالاها اثر می‌گذارد.

به‌عنوان مثال، اگر قیمت دلار از ۳۰ هزار تومان به ۶۰ هزار تومان افزایش یابد، هزینه واردات قطعه‌ای که قبلاً ۵۰ دلار قیمت داشت، از ۱.۵ میلیون تومان به ۳ میلیون تومان می‌رسد. این افزایش مستقیم باعث می‌شود تعمیرکاران نتوانند قیمت خدمات خود را ثابت نگه دارند. در نتیجه، هزینه تعمیرات برای مشتریان نیز دو یا حتی سه برابر می‌شود.

افزون بر این، افزایش نرخ دلار هزینه‌های جانبی مانند حمل‌ونقل، بیمه کالا، و تعرفه‌های گمرکی را نیز بالا می‌برد. این موارد در مجموع قیمت نهایی قطعات یخچال را افزایش داده و بازار را به‌سمت رکود سوق می‌دهد، زیرا بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند تعمیر را به تعویق بیندازند یا یخچال خود را به‌صورت موقت با قطعات دست دوم راه‌اندازی کنند.

نقش تورم و سیاست‌های اقتصادی داخلی

عامل دیگری که در گران شدن قطعات یخچال نقش دارد، تورم داخلی است. حتی اگر نرخ دلار برای مدتی ثابت بماند، افزایش هزینه‌های تولید، حقوق کارگران، و حمل‌ونقل می‌تواند بر قیمت تمام‌شده تأثیر بگذارد. دولت در سال‌های اخیر تلاش کرده با سیاست‌هایی مانند تخصیص ارز نیمایی یا تسهیلات وارداتی از فشار قیمت‌ها بکاهد، اما در عمل تأثیر این اقدامات محدود بوده است.

از سوی دیگر، نوسانات شدید اقتصادی باعث شده شرکت‌های واردکننده تمایلی به ثبت سفارش‌های بلندمدت نداشته باشند، زیرا بیم دارند که در زمان ترخیص کالا، نرخ ارز تغییر کرده و سودشان از بین برود. این مسئله موجب کمبود مقطعی برخی قطعات در بازار می‌شود، مانند فیلتر یخچال‌های ساید بای ساید یا ترموفیوزهای برندهای خاص، که به‌سرعت کمیاب و گران می‌شوند.

تأثیر بر مصرف‌کننده و رفتار بازار

مصرف‌کنندگان نیز در مواجهه با این شرایط، رفتار خود را تغییر داده‌اند. برخی ترجیح می‌دهند به‌جای تعویض قطعات، از تعمیرهای موقتی استفاده کنند. به‌عنوان مثال، اگر برد الکترونیکی یخچال بسوزد، به جای تعویض کامل آن، تلاش می‌کنند فقط بخش معیوب را تعمیر کنند، حتی اگر دوام آن کمتر باشد.

افزایش قیمت قطعات همچنین موجب شده بازار قطعات کارکرده رونق بگیرد. در سال‌های اخیر، برخی تعمیرکاران از قطعات سالم یخچال‌های اسقاطی برای تعمیر دستگاه‌های دیگر استفاده می‌کنند. گرچه این روش از نظر اقتصادی برای مشتری به‌صرفه‌تر است، اما در درازمدت می‌تواند باعث کاهش عمر مفید دستگاه و افزایش احتمال خرابی مجدد شود.

تأثیر بر تولیدکنندگان داخلی

یکی از جنبه‌های مثبت افزایش قیمت دلار، رشد نسبی تولیدکنندگان داخلی قطعات یخچال است. در شرایطی که واردات گران و دشوار شده، برخی شرکت‌های ایرانی فرصت را مغتنم شمرده‌اند تا تولید داخلی قطعات را گسترش دهند. تولید ترموستات‌ها، لاستیک دور درب، یا فیلترهای تصفیه آب نمونه‌هایی از این تلاش‌هاست.

با این حال، تولید قطعات پیشرفته‌تر مانند کمپرسور یا برد دیجیتال نیاز به فناوری و سرمایه‌گذاری کلان دارد که هنوز در ایران به‌طور کامل فراهم نیست. اگر دولت بتواند از طریق تسهیلات بانکی و کاهش مالیات‌ها از این صنعت حمایت کند، در آینده ممکن است وابستگی کشور به واردات کمتر و ثبات بیشتری در قیمت‌ها ایجاد شود.

راهکارهای مقابله با افزایش قیمت قطعات

برای کنترل اثرات افزایش نرخ دلار بر بازار قطعات یخچال، می‌توان چند راهکار کلیدی پیشنهاد کرد:

1. حمایت از تولید داخلی: سرمایه‌گذاری در فناوری تولید قطعات حساس می‌تواند وابستگی کشور به واردات را کاهش دهد.
2. نظارت بر بازار قطعات یدکی: جلوگیری از عرضه قطعات تقلبی و تعیین سقف سود فروشندگان می‌تواند از فشار قیمتی بر مصرف‌کنندگان بکاهد.
3. آموزش و مهارت‌افزایی تعمیرکاران: تعمیرکاران ماهر می‌توانند با تعمیر قطعات معیوب به‌جای تعویض کامل، هزینه‌ها را کاهش دهند.