ارتباطات در سازمان های مناطق آزاد در گیر مناسبات محلی، با فرصت های ارتباطی بین المللی

در سازمان های مناطق آزاد مدیریت های روابط عمومی متولی امور ارتباطات سازمان می باشند و این مدیریت ها در دو وجه روابط عمومی که شامل ارتباطات ملی، و بین الملل که به صورت تخصصی متوجه روابط فرامرزی و فراسرزمینی این مناطق می شود را در بر می گیرد.
این شرح وظایف قانونی در مناطق آزاد به این حوزه کاری تخصصی توانمندی تحلیلی، تفسیری و ارتباطی ذو وجهی و چند بعدی عطا می کند؛موضوعی که در میان نهادهای دولتی، کم سابقه است. بی تردید نهاد قانونگذاری که اقدام به تشکیل این سازوکار در میان مناطق آزاد هفت گانه نموده(الگوی دبیرخانه شورایعالی بر سبیل دیگری است،چراکه در دبیرخانه روابط عمومی و امور بین الملل در قالب ارتباطات و امور بین الملل از یکدیگر منفک شده و در دو مدیریت جداگانه مشغول به فعالیت می‌باشند) با عنایت به این پیش فرض،دو حوزه به ظاهر متفاوت از یکدیگر را در قالب یک مدیریت متمرکز نموده که مناطق آزاد به عنوان بنگاه های اقتصادی، علاوه بر روابط و ارتباطات محلی،منطقه‌ای،استانی و ملی دارای ظرفیت های متنوع ارتباطی فراملی و فرامنطقه ای نیز می باشند، موقعیت منحصربه فردی که-در قیاس با سایر سازمان ها و نهادهای دولتی-بسامد کارویژه جذب سرمایه گذار خارجی در این مناطق است.
بر اساس این طرح واره می توان تصویر کلی حوزه های کاری مدیریت روابط عمومی و امور بین الملل مناطق آزاد را مشتمل بر 1: فعالیت‌های رسانه‌ای از قبیل تولید و پایش خبر و همکاری با رسانه ها، 2: اقدامات حوزه روابط عمومی مشتمل بر اجرا یا همکاری در برگزاری برنامه های مناسبتی ملی،مذهبی و برگزاری یا حضور در نمایشگاه 3: حوزه تبلیغات و انتشارات که در این بخش از مدیریت مزبور،کارکردهای مرتبط با تهیه و توزیع بسته ها و برنامه‌های تبلیغاتی،انتشار بروشورها و کتابچه های تبلیغاتی،راهنمای سرمایه‌گذاری و عملکردی سازمان را در بر می گیرد
متأسفانه ظرف بیش از دو دهه گذشته سرفصل فعالیت امور بین المللی مناطق آزاد ضعیف ترین بخش این مدیریت بوده و به دلیل عدم احراز هویت و مقبولیت از سوی سازمان‌های عامل که تابعی از عدم همکاری وزارت امور خارجه، التفاط اندک دبیرخانه شورایعالی در گذشته و وزارتخانه هایی که مسئول کمیسیون‌های مشترک اقتصادی کشورمان بودند، عملکردی جز ترجمه مکاتبات اداری، بروشور ها و کتاب های سازمان، و در بهترین حالت فراتر از حضور در جلسات سرمایه گذاری خارجی به عنوان مترجم همزمان را به عنوان شرح وظایف در سابقه کاری خود نداشتند.
ظرف دو سال گذشته و در پی تلاش های صورت گرفته از سوی دکتر مرتضی بانک،دبیر شورای عالی مناطق آزاد؛ حوزه بین الملل از رخوت خارج شده و مناطق آزاد علاوه بر حضور در کارگروه های مختلف بین المللی و کمیسیون‌های مشترک اقتصادی کشورمان، در بعد سازمانی نیز امور بین الملل از وجاهت غیر قابل قیاسی با دوران قبل از آن برخوردار شده‌ است.طرفه اینکه طی این مدت کشورمان راهبرد حضور در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و فعال کردن کریدورهای بین المللی را نیز در دستور کار قرار داده، محورهایی که دارای تقارن های کاری متعددی با مناطق آزاد می باشند.
مزیت مدیریت مشترک بر روابط عمومی و امور بین الملل
بی تردید مهمترین مزیت کارکرد اشتراکی میان دو حوزه کاری روابط عمومی و امور بین الملل در سازمان‌های مناطق آزاد به این واقعیت برمی‌گردد که در دوران جهانی شدن و تغییرات بنیادین در تعریف مفاهیمی چون ارتباطات و رسانه ها و این اصل که روابط برون مرزی یک کشور و مناسبات حاکم بر نظام‌ و رژیم‌ های بین المللی بر روابط داخلی یک کشور نیز اثرگذار است.چند بعدی نگاه کردن به مقولات واحد و حتی ایجاد اشتراک و ارتباط حلقوی میان حوزه‌های کاری که در ظاهر با یکدیگر متفاوت هستند، مزیتی است که می‌تواند به نقطه قوت و وجه تمایز مناطق آزاد ایران در این دوران منتهی شود.
تصور کنید شما به عنوان مدیرعامل سازمان، روابط عمومی ای را در اختیار دارید که علاوه بر تولید محتواهای خبری-رسانه ای، دارای تحلیل دقیق کارشناسی نسبت به رخداد ها و مسیرهای حرکتی جریان‌های سیاسی-اقتصادی مرتبط با جامعه هدف خود می باشد، مؤلفه ای که به شما قابلیت خوانش رفتار و پیش بینی انتخاب های طرف مقابل-سرمایه گذار یا بخش دولتی داخلی یا خارجی- را عرضه می کند؛ در عین حال مدیریت مزبور از قبل ارتباط با رسانه ها، بررسی تحلیل های دانشگاهی، تحلیل های آماری از شاخص های اقتصادی و مناسبات کشورهای هدف و واکاوی روندهای سیاست های اقتصادی و مدیریتی بازارهای مورد علاقه، به اشراف اطلاعاتی و ارتباطی در ارتباط با جامعه هدف بین المللی خود نائل می آید تا علاوه بر تولید محتواهای معمول، تصویری موزاییک گونه،چند وجهی و چند بعدی از الزامات،چارچوب ها و مؤلفه های کنش و واکنش آینده پژوهانه سازمان متبوع خود در مقابل این تحولات ارائه دهد.
قابلیت بی نظیری که برآمده از برسازی اشتراکات ذهنی-تصوری میان ذهنیت های متفاوت و نامتقارن نسبت به توانمندی ها و چالش های سرمایه گذاری در کشورمان است.براین اساس مدیریت های مورد بحث می توانند با ارائه تحلیل همزمان مؤلفه ها و متغیرهای داخلی و خارجی باتکیه بر جستجوی اشتراکات موجود میان قوانین و مقررات، فرهنگ داخلی و خارجی گام های مؤثری در ایجاد ذهنیت مشترک میان سرمایه گذاران خارجی و داخلی نسبت به توانمندی های قانونی،جغرافیایی،کیفیت نیروی انسانی و فرهنگ تجاری حاکم بر روابط اجتماعی و اقتصادی نظام رسمی و غیر رسمی حاکم بر ایران بردارند.
تکلمه بحث؛ چالشی از جنس دیگر
شاید یکی از مهمترین چالش های عرصه رسانه مناطق آزاد تناقض مواجه با نظرات و دغه‌های رسانه ها و افکار عمومی محلی و شهرستانی در حوزه استان محل استقرار و فعالیت آن سازمان عامل ارزیابی می شود. این در حالی است که سازمان‌های مناطق آزاد به عنوان یک نهاد با کارکردهای بین المللی علاوه بر رسانه های ملی و بین المللی باید استوار در وضع جغرافیایی محدوده خود، به بازارهای بین المللی توجه داشته باشند. موضوعی که به دلیل دغدغه های روزمره ناشی از توسعه نامتوازن و عقب ماندگی از شاخص های توسعه ملی،افکار و به تبع آن رفتار و انتخاب‌های مدیران روابط عمومی این مناطق را دستخوش چالش می نماید.
در پایان باید تصریح کرد ارتباطات دیگر محدود به روابط عمومی نیست، رسانه نیز منحصر به خبرگزاری ها و روزنامه ها نبوده و هر فرد قابلیت تبدیل شدن به یک رسانه را دارا می باشد و روابط یک سازمان به جوامع هدف داخلی خود منتهی نمی شود. در چنین جهان جهانی شده ای،مدیریت های روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان‌های مناطق آزاد بهترین فرصت برای بهره گیری حداکثری از ظرفیت های داخلی و خارجی به منظور معرفی فرصت ها و مزیت های سرمایه گذاری در مناطق آزاد کشور به جامعه هدف و سرمایه گذاران خارجی و کسب شأنیت واقعی کشور در عرصه بین المللی می باشند، امکانی که به واسطه آشنایی و دارا بودن تحلیل نسبت به رویه ها و مسیرهای ارتباطی بین المللی در کنار اشراف نسبت به تحولات داخلی در عرصه ارتباطات داخل و خارج از کشور قابل تحقق می نماید.
به تعبیر اولی علاوه بر نگاه موشکافانه و فنی معاونت های اقتصادی مناطق آزاد، حوزه بین الملل می تواند بعد دیگری از تحلیل و نظرگاه های دیگر را پیش روی بنگاه های اقتصادی چون سازمان منطقه آزاد ارائه دهد.

مجید صیادنورد
کارشناس مناطق آزاد