در دنیای مدرن اگر اعتیاد اولین معضل اجتماعی نباشد بی تردید در ده ردیف معضلات مهم اجتماعی قرار دارد. متاسفانه کشور ما نیز از این مهم مستثنی نبوده و سن اعتیاد روز به روز در حال کاهش است. بلایی خانمان سوز که نه تنها سلامت روان افراد را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد، بلکه تاثیرات مخرب آن در تمامی ابعاد زندگی یک فرد ملموس و مشهود است.
از نظر روانشناختی اعتیاد به معنای وابستگی شدید به مواد مخدر یا رفتارهای خطرناک است که می‌تواند عواقب جدی برای سلامت روان و جسم افراد داشته باشد. اعتیاد می تواند به موادی مانند الکل، مواد مخدر قانونی و غیرقانونی، داروها، نیکوتین و … باشد. عوامل مختلفی ممکن است در ایجاد و توسعه اعتیاد نقش داشته باشند، از جمله عوامل ژنتیکی، شرایط زیست محیطی، عوامل روانشناختی، فرهنگی و اجتماعی. افرادی که به عوامل ریسکی اعتیادی از جمله استفاده زودرس از مواد مخدر، تجربه زندگی ناخوشایند، فشار روانی یا اضطراب بالا، کمبود مهارت‌های ارتباطی و مشکلات خانوادگی درگیر بوده اند، بیستر از سایرین در معرض اعتیاد قرار دارند.
سلامت روان نیز به وضعیت عمومی روانی و روحی یک فرد اشاره دارد. مراقبت و حفظ سلامت روان مهم است زیرا مشکلات روانی می‌توانند بر تمام جوانب زندگی شخص تأثیر بگذارند و روابط ، عملکرد تحصیلی یا شغلی، خوش‌بینی و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهند. برای حفظ سلامت روان، مهم است که به عواملی مانند تعادل زندگی، استفاده از راهکارهای مقابله مثبت با استرس، تمرین بدنی منظم، ارتباطات اجتماعی سالم، مراقبت از خود و استفاده از منابع حمایتی نظیر روان درمانی توجه شود.
متخصصان حوزه سلامت روان و اعتیاد می توانند به افراد کمک کنند تا با مشکلات روانی و اعتیاد مقابله کنند و راه هایی برای بهبود سلامت روان خود پیدا کنند. مشاوره روانشناختی، درمان‌های دارویی، برنامه های تحت نظارت برای بازگشت به سلامتی و گروه‌های پشتیبانی از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند برای مدیریت اعتیاد و بهبود سلامت روان موثر باشند.
اعتیاد می‌تواند به سلامت جسمی آسیب برساند. مصرف مواد مخدر و الکل ممکن است منجر به مشکلات جسمانی نظیر آسیب به اعضا و سیستم های بدن، مشکلات قلبی، تنفسی و کبدی، کاهش ایمنی بدن و افزایش خطر ابتلا به بیماری های مختلف شود. از سوی دیگر اعتیاد می تواند روابط خانوادگی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. فرد ممکن است مشکلاتی در ارتباط با خانواده ، همسر، فرزندان و دوستان داشته باشد. از دست دادن اعتماد، نارضایتی و ناهنجاری در روابط می تواند از جمله عواقب این مسئله باشد.
ایجاد مشکلات مالی جز جدایی ناپذیر از زندگی افراد درگیر اعتیاد است. برای تأمین مواد مخدر یا رفتارهای اعتیادآور، فرد ممکن است به سوی سرقت، قرض گرفتن ، تلف کردن پس‌اندازها یا از دست دادن شغل برود. این موضوع می‌تواند به بیکاری، بدهی و مشکلات مالی دیگر منجر شود. مشکلاتی از قبیل اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب، و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره از شایع ترین عواقب رفتاری در افراد درگیر اعتیاد است. در این راستا اغلب تحصیلات و شغل افراد درگیر اعتیاد تحت تاثیر قرار می گیرد و عدم توانایی در تمرکز درسی، غیبت‌های مکرر، افت عملکرد تحصیلی و از دست دادن فرصت‌های شغلی به شدت در این افراد پر تکرار است.
گرایش به جرم و جنایت در این افراد بسیار رواج دارد ، فرد معتاد برای تأمین مواد مخدر یا به دلیل تحمل هزینه های اعتیاد، ممکن است به فعالیت‌های غیرقانونی مانند دزدی، قاچاق، خرابکاری و اعمال غیرقانونی دیگر روی آورد. همچنین، اعتیاد می‌تواند تأثیرات منفی بر روی روحیه و کیفیت زندگی کلی فرد داشته باشد. افراد معتاد ممکن است به دلیل وابستگی شدید به مواد مخدر یا رفتارهای اعتیادآور، از دست دادن لذت‌های ساده و طبیعی زندگی مانند علاقه به همراهان، تفریحات سالم و علاقه به هدف‌ها و آرزوهای شخصی را تجربه نکنند. به طور کلی، اعتیاد می‌تواند زندگی یک فرد را در همه جنبه های آن مختل کند و با انزوا کشیدن افراد آن ها را به سمت شکست و در نهایت طرد شدن از هر گونه فعالیت اجتماعی سوق دهد. با تغییر نگاه به افراد درگیر اعتیاد از منظر یک بیمار می تواند گام های تاثیرگذاری برای نجات آن ها و بر گرداندن آن ها به جامعه برداشت.
