فاصله‌گذاری هوشمند؛ یک ضرورت یا تهدید در مهار کرونا

پس از اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی به عنوان یک راهبرد جدید برای مدیریت و کنترل مناسب ویروس کرونا، ستاد ملی مقابله با کرونا طرح فاصله گذاری هوشمند را جایگزین طرح قبلی کرد؛ طرحی که بنا دارد شرایط تدریجی بازگشت جامعه به شرایط عادی را فراهم کند.

منظور از این مفهوم جدید آن است که به‌جای آنکه همه مردم فاصله گذاری فیزیکی با بقیه را رعایت کنند، افراد، مشاغل و گروه های جمعیتی کم خطر از نظر ابتلا (یا در صورت ابتلا از نظر بروز عوارض جدی و مرگ) شناسایی شوند و فعالیت این گروه ها به تدریج از سرگرفته شود و سایر افراد و گروه‌ها کماکان فاصله گذاری فیزیکی را رعایت کنند.

سوالاتی در خصوص تاثیر این استراتژی در سیر و روند اپیدمی کرونا در کشور هم برای صاحب نظران و هم مردم به وجود آمده است.

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این خصوص گفت: کارشناسان داخلی و بین المللی صاحب تجربه و دانش فنی معتقدند که نمی توان د همه کارها و فعالیت ها را تعطیل کرد و پس از مدتی همه آنها را به یک باره بازگشایی کرد. بازگشایی باید به شکل تدریجی انجام شود و کارها و مشاغل پرخطر را دیرتر و مشاغل کم خطر را زودتر به فعالیت اجتماعی برگرداند.

مسعود یونسیان اظهار داشت: هرچند نفس اجرای فاصله گذاری هوشمند، معقول و ضروری است اما زمان اجرای این طرح بسیار مهم است. نباید این طرح را با عجله و شتاب شروع کرد و باید اطمینان یافت که ویروس کرونا تحت کنترل قرار گرفت، به این معنی که انتشار بیماری به شکل پایدار کاهش یافته باشد.

وی ادامه داد: این کنترل پایدار را با چند روز نمی توان به طور دقیق تشخیص داد و کاهش ابتلا و مرگ و میر جدید ناشی از بیماری باید چشمگیر و مستمر باشد تا مجددا این بیماری شعله ور نشود.

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که آیا اجرای این طرح می تواند زمینه مهار بیماری را فراهم کند؟ گفت: مهار بیماری با فاصله گذاری فیزیکی بهتر دست یافتنی است؛ به این معنی که تمام مردم فاصله خود را رعایت کرده و در مجامع عمومی حاضر نشده و با کسی تماس ندارند.

یونسیان افزود: در نتیجه، هوشمند کردن فاصله اجتماعی منجر به سهولت در مهار بیماری به لحاظ فنی نخواهد شد، اما نمی توان مملکت را فلج کرد و به مدت طولانی کل کشور را تعطیل نگه داشت و زمانی باید فعالیت ها و کسب و کارها و به تبع آن، تماس ها از سرگیری شود.

وی ادامه داد: همچنین برخی کشور ها همین استراتژی را با اسامی یا شیوه اجرای متفاوت در دست بررسی دارند ولی آنچه مهم است، تبعات از سرگیری زودهنگام فاصله گذاری فیزیکی و تبدیل آن به الگوی جدید است.

این استاد دانشگاه یادآور شد: براساس توصیه های سازمان جهانی بهداشت، ما هنوز اقدامات ضروری برای کنترل اپیدمی را به درستی و به طور کامل انجام نداده و ملزومات آن را فراهم نکرده ایم.

یونسیان، این ملزومات و اقدامات را شامل بیماریابی فعال و گسترده، توسعه ظرفیت آزمایش کرونا، جداسازی و درمان همه موارد بیمار، پیدا کردن و قرنطینه موارد تماس یافته با بیماران اعلام کرد و گفت: برای این اقدامات و ملزومات باید زیرساخت هایی فراهم شود.

وی همچنین گفت: برای شناسایی تمام بیماران، صرف نظر از شدت بیماری (افراد مبتلا به فرم خفیف بیماری می توانند دیگران را به فرم شدید یا حتی کشنده بیماری مبتلا کنند)، لازم است ظرفیت تست های ما به شدت افزایش یابد. برآورد سازمان جهانی بهداشت انجام ۱۰ تست به ازای هر مورد کشف شده می باشد که درحال حاضر در کشور این نسبت در بهترین حالت حدود ۳ است.

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: برای پیگیری تمام تماس های افراد بیمار و قرنطینه کردن آنها به مدت حداقل ۲ هفته، علاوه بر تست های فراوان، شرایط مناسب برای قرنطینه لازم است.

یونسیان تصریح کرد: این شرایط شامل مکان مناسب، تعداد کافی پرسنل برای سرکشی روزانه به افراد قرنطینه شده و پیگیری آنها است. در ضمن، مکان های تعبیه شده برای قرنطینه در کشور مورد استقبال افراد تماس یافته قرار نگرفته و استراتژی موفقی در خصوص قرنطینه نداشته ایم. ظرفیت خالی هتل ها (در صورتی که توسط دولت حمایت مالی شوند) می تواند به عنوان یک گزینه برای این منظور در نظر گرفته شود.

وی یادآور شد: جداسازی بیماران در منزل نیز استراتژی مناسبی نیست و می تواند خطر انتقال بیماری به اعضای خانواده و سپس به سایر افراد را به همراه داشته باشد. بیشتر اعضای جامعه به امکانات کافی شامل تعداد اتاق کافی و سرویس بهداشتی جداگانه  در منزل خود دسترسی ندارند تا بتوانند جداسازی را انجام دهند.

وی اظهار داشت: اطلاعات موجود حاکی از آن است که هنوز حتی شاهد افزایش تعداد موارد در برخی استان های کشور هستیم و در این شرایط هر گونه تخفیف شرایط فاصله گذاری می تواند منجر به شعله ور شدن شدید بیماری در استان هایی که در آن ها به کنترل نسبی رسیده بودیم و نیز افزایش شیب انتقال بیماری در سایر استان ها شود.

ستاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: کنترل عملی افتراق گروه های پرخطر و کم خطر با دشواری هایی همراه خواهد بود و در عمل سست کردن سخت گیری ها برای گروه های خاص، ناخود آگاه با سست شدن این اقدامات برای سایر گروه ها همراه خواهد بود.

یونسیان به توصیه اکید مسوولین سازمان جهانی بهداشت (که نه تنها خود را مسوول سلامت مردم که مسوول تامین معیشت مردم نیز می داند) اشاره و گفت: اگر می خواهیم عوارض بهداشتی و اقتصادی بیماری را در جامعه کاهش دهیم باید از شدت حمله و سختگیری های خود نکاهیم. در حال حاضر که ما هنوز به وضعیت با ثباتی در خصوص اپیدمی در کشور نرسیده ایم، تخفیف اقدامات شامل فاصله گذاری فیزیکی همگانی می تواند بسیار خطرناک بوده و عوارض ب