پارک های علم و فناوری: موتور توسعه فناوری و اقتصاد

 پارک های علم و فناوری ، دارای امکانات متنوعی برای توسعۀ فناوری و تبدیل علم به تولید هستند و نقش تاثیرگذاری در ارائه آموزش کارآفرینی دارند . در واقع این پارک ها ، بسترهای لازم را برای کارهای علمی – پژوهشی فراهم می کنند. پارک های علم و فناوری ؛ نهادی مهم و حیاتی برای رشد و توسعه کشور بشمار می روند. چون اگر دانش و علمی صرفا محصور شده در دانشگاه ها باشد ، مسلما نتیجه و ارزش افزوده ای برای جامعه نخواهد داشت.

این روزها واژه های جدیدی در صنعت و دانشگاه و مراکز کارآفرینی به گوش می رسد که شاید کارآفرینان جوان و صاحبان استارت آپ ها کمتر با آن و مزایای آن آشنا باشند.شاید شما هم بارها واژه ی پارک های علم و فناوری را شنیده باشید ، اما درباره ی کارکردهای آن بی اطلاع باشید. پارک های علم و فناوری سال هاست که در کشورهای توسعه یافته ی جهان دایر بوده و با هدف گذاری در راستای توسعه فناوری و کسب و کارهای دانش محور در حال فعالیت هستند. در واقع این پارک ها زیرساخت هایی را ایجاد می کنند، که باعث انتقال یافته‌های تحقیقات دانشگاهی و تولید دانش مضاعف شده، در نهایت عامل تسریع رشد اقتصادی در کشورها خواهند شد.

تاریخچه ی پارک های علم و فناوری از سال 1960 ابتدا در آمریکا آغاز شده است و سپس در سایر کشورهای جهان گسترش یافته است. یکی از علل اصلی پیدایش و البته بسط و گسترش این مکان در طول این سال ها ، عدم تکمیل زنجیره ساختاری صنعت و دانشگاه است که به عنوان اصلی ترین مانع توسعه علمی و اقتصادی کشورهاست. کشورهای توسعه یافته جهان برای حل این چالش، پروسه ی ایده پردازی تا تجاری سازی محصول نهایی را در یک نظام کلی مورد حمایت قرار داده اند که یکی از اجزای این نظام ، پارک های علم و فن آوریScience park) ) هستند که نقشی مهم در نوآوری تکنولوژیک و اقتصادی کشورهای مختلف و کارآفرینی دارند.

پارک های علم و فناوری از جمله زیرساخت‌های فیزیکی در توسعه مؤسسات دانش محور محسوب می‌شود که در رسیدن به اقتصاد دانش بنیان نقش اساسی را بازی می کنند. اگرچه تاریخچه پارک‌های علم و فناوری در ایران به سال ها قبل باز می گردد، اما کارکرد مؤثر آن‌ها همزمان در عصر فناوری ، سبب رشد سریع آن‌ در دو دهه ی اخیر بالاخص در بازه ی زمانی کنونی شده است. از اینرو تاسیس پارک‌ های علم و فناوری در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران تاثیر بسزایی در رویکرد آموزشی دانشگاه‌ ها داشته  و بر طرف سازی ضعف دانش در صنعت بازی می کند.

شرکت های پژوهش و فناور محور مستقر در پارک های علم و فناوری به استناد ماده (۹) قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش‌ بنیان و تجاری‌ سازی نوآوری ها و اختراعات، می‌توانند از مزایای قانونی بسیاری برخوردار شوند.  تسهیل ارتباط با موسسات تحقیقاتی و مطالعاتی دانشگاه ، کاهش هزینه‌ های راه‌اندازی استارتاپ و بهره‌مندی از نظارت افراد با تجربه و متخصص، استفاده از امکانات و زیرساخت های مشترک و کاهش هزینه ها، تسهیل ارتباط با نیروهای متخصص و جوان دانشگاهی و تامین نیروی کار، امکان استفاده از سمینارها و کارگاه های آموزشی که در محل پارک برگزار می شود، پشتیبانی دولت و دستگاه های متولی از شرکت ها جهت توسعه فعالیت های خود، افزایش ضریب امتیاز فنی شرکت در مناقصات، حمایت از ثبت اختراعات داخلی و خارجی، حمایت در تهیه طرح های توجیهی، حمایت از کارآموزی دانشجویان در شرکت های مستقر، بهره مندی از خدمات مشاوره ای (حقوقی، مالی، بازاریابی) از مهم ترین مزایای حضور پژوهشگران و محققین و کارآفرینان جوان در پارک های علم و فناوری است.

تجربیات عملکرد کشورهای موفق در این حوزه نشان می دهد که ایجاد پارک‌های علم و فناوری در کشور به شرط رعایت برنامه‌ ریزی‌های کارشناسانه و سرمایه‌ گذاری مناسب، می‌تواند نقش بسزایی را در تکمیل چرخه تحقیقات و نیز تجاری‌ سازی ایده های دانشگاهی و فناورانه بازی نماید. چنانچه روند این پروسه درست و منطبق بر اهداف از پیش تعیین شده انجام شود، سبب تسریع در روند انتقال فناوری، بروز نوآوری‌ها و فناوری‌های نوظهور در صنعت خواهد شد که می تواند با جذب متخصصان و دانشمندان و نیز گسترش مؤسسات کوچک و متوسط نقش بسزایی در توسعه ی فعالیت های کارآفرینانه داشته باشد. به شرط آنکه دولتمردان با یک نگاه جدی از طریق ایجاد محیطی مناسب برای فعالیت‌های نوآورانه و البته اختصاص بودجه های تسهیل کننده، شرایط را برای حضور هر چه موثرتر جامعه ی دانشگاهی در این مراکز فراهم آورند.

 دکتر حوریه یحیایی