واکاوی مسئله واردات کالای مشابه تولید داخلی

به گزارش نقش نیوز یکی از گام‌های مؤثر در مسیر رشد اقتصادی، هموار نمودن مسیر تولید در داخل کشور است. از قوانین دست و پا گیر و بوروکراسی اداری گرفته تا واردات بی‌رویه به خصوص واردات کالای مشابه تولید داخلی از بزرگترین موانع تولید هستند. دولت باید با رفع این موانع و تسهیل روند صادرات از تولیدکنندگان داخلی حمایتکند. واردات کالای مشابه تولید داخلی از یک سو موجب ایجاد فضای رقابتی در بازار می‌شود از سوی دیگر ممکن است بهشکست تولیدکننده داخلی در این رقابت منجر شود. بنابراین تصمیم‌گیری در مورد ممنوعیت یا آزادی واردات کالای مشابه تولید داخلی کار آسانی نیست.

ممنوعیت واردات کالای مشابه تولید داخلی چه شرایطی دارد؟

همانطور که گفتیم هر گونه ممنوعیت واردات کالا در راستای حمایت از تولید داخلی صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر حمایت از تولید داخلی استفاده از حداکثر توان تولید کشور بر اساس توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود باید صورت گیرد. بنابراین اگر زمانی واردات کالایی در این روند اختلال ایجاد کند دولت می‌تواند آن را ممنوع اعلام کند. ولی مطابق قانون، وزارت صنعت و معدن تنها می‌تواند واردات کالای مصرفی و نیز کالای مصرفی بادوام که در داخل کشور با کیفیت مناسب و به میزان کافی تولید می‌شود را ممنوع اعلام نماید. منظور از کالای مصرفی نیز کالایی است که توسط مصرف‌کننده نهایی و برای مصارف شخصی خریداری می‌شود. کالای مصرفی بادوام نیز کالاهای مصرفی را شامل می‌شود که ماندگاری زیادی دارند مانند اتومبیل و لوازم منزل. البته این قانون تا پایان برنامه پنج ساله ششم توسعه برقرار است. بنابراین کالاهای واسطه‌ای، قطعات، سرمایه‌ای و مواد اولیه مشمول این قانون نمی‌شود. ضمن این که یک کالا ممکن است هم مصرفی و هم واسطه‌ای محسوب شود. به عنوان مثال برخی محصولات کشاورزی هم مستقیم به مصرف‌کننده نهایی می‌سد و هم ممکنه است به عنوان کالای واسطه‌ای و مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات تولید مواد غذایی باشد.

ممنوعیت واردات کالای مشابه تولید داخلی چه مزایایی دارد؟

حقیقت این است که شاید در شرایط عادی و بر مبنای قانون تجارت آزاد این قانون چندان قابل دفاع نباشد. ولی با توجّه به شرایط خاص کشور ما که همواره در معرض تحریم‌های ظالمانه کشورهای خارجی قرار داریم این قانون می‌تواند یک ضرورت محسوب شود. زیرا تجربه نشان داده کشورهای خارجی در مواقع بحرانی کشور ما را حمایت نمی‌کنند. بنابراین بهترین راهکار رشد و توسعه کشور،اتکا به منابع و تولیدات داخلی است. لذا ممنوعیت واردات کالای مشابه تولید داخلی با دو هدف صرفه‌جویی ارزی و حمایت از تولید داخلی باید مورد توجه قرار گیرد. البته در این زمینه یرطرف کردن نیاز مصرف‌کننده در اولویت قرار دارد. به عبارت دیگر اگر تولید داخلی از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و یا میزان تولید برای نیاز داخل کافی نباشد به طور قطع ممنوعیت واردات صورت نمی‌گیرد. در این شرایط دولت با وضع موانع تعرفه‌ای برای واردات، به طور هم‌زمان از تولیدکننده و مصرف‌کننده حمایت می‌کند.

هفت‌خوان حمایت از کالای ایرانی

ذکر این نکته ضروری است که تعیین مصادیق کالای ایرانی که باید مورد حمایت قرار گیرد نیز کار دشواری است. به بیان دیگر لزوماً ظرفیت و کیفیت تولید نمی‌تواند تنها معیار در این زمینه باشد. در این مورد نیز قانون، موارد خاصی را به عنوان ویژگی‌های کالای داخلی برشمرده است. مواردی از قبیل ارزش‌آفرینی، حق امتیاز، انتقال دانش فنی، زنجیره ارزش‌آفرینی، مزیت‌های نسبی نیز باید توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گیرد تا مورد حمایت دولت قرار گیرد.