لزوم کارآمدسازی نظام دانش بنیان در کشور

توسعه ی اقتصادی در دنیای مدرن امروز، دیگر تنها در گروی ثروت نیست، بلکه زیربنای اقتصادهای پیشرفته، از محوریت منابع به سمت محوریت سرمایه های فکری متکی بر ایده ها و خدمات دانش بنیان جابه جا شده و به همین دلیل، عامل دانش به صورت روزافزون از اهمیت و جایگاه بالاتری برخوردار می شود. موتور محرک نظام دانش بنیان، شرکت ها و موسسات دانش بنیانند، که به منظور هم افزایی علم و ثروت در راه توسعه ی اقتصاد دانش محور و تحقق اهداف علمی اقتصادی نقش ایفا می کنند و با تکیه برایده محوری، نیروهای انسانی نخبه کشور را به رشد و شکوفایی همه جانبه نزدیک می کنند.

کشورما نیز جهت دستیابی به یک رشد و توسعه ی پایدار و فراگیر و رقابت در عرصه ی جهانی نیازمند یک تحول اقتصادی از اقتصاد منبع محور به دانش محور است. تحصیل ثروت از راه فروش منابع تمام شدنی نفت و گاز ، نه تنها پیشرفت نبوده بلکه باید اقرار کرد که بلایی است که سالهاست ،گریبانگیر کشور شده و بجزعقب ماندگی هرگز میراث دیگری با خود به همراه نخواهد داشت. یادآوری این امر که فاصله اقتصاد دانش بنیان در دنیا با کشور ما بسیار زیاد است، باعث می شود تا بدانیم رسیدن به جایگاه قابل توجه دراقتصاد دانش بنیان نیازمند سرعت عمل در حمایت همه جانبه از این قبیل شرکت هاست. اگر نتوانیم سرعت مورد نظر را درمسیر اقتصاد دانش بنیان داشته باشیم، کماکان در دستیابی به تکنولوژی ها در مقایسه با فناوری سایر کشورها عقب افتاده خواهیم بود. روند کنونی اقتصاد دانش بنیان و نیز تکنولوژی موجود در کشور نشان می دهد با سرعت کنونی ما به اهداف 1404 و سرآمدی در اقتصاد منطقه دست نخواهیم یافت و به ناچار همواره یک گام از تکنولوژی در حال رشد جهان فاصله خواهیم داشت. تبدیل وجه غالب اقتصاد کشور به اقتصاد دانش بنیان تنها راه نجاتی است که نه تنها قدرت اقتصادی را برای کشور به ارمغان خواهد آورد، قدرت فرهنگی و سیاسی نیز در کشور به بالندگی بیشتری دست پیدا خواهند کرد.

حرکت شرکت های دانش بنیان در ایران رو به رشد است، اما هنوز سهم این شرکت ها از تولید ناخالص داخلی قابل توجه نیست و ایران نتوانسته از ظرفیت تولیدات دانش بنیان به خوبی در اقتصاد خود بهره مند گردد. در صنعت کشور باید به سمت خلق ارزش افزوده بیشتر و دانش بنیان کردن فعالیت های صنعتی گام بر داریم و این امر هرگز بدون حمایت دولت و سازمان های ذیربط میسر نخواهد شد. به رغم تاکید فعالان اقتصادی بر نقش شرکت های دانش بنیان در بستر سازی توسعه، اما فعالان این عرصه به مسئله ناکارآمدی نظام دانش بنیان فعلی در کشور اشاره دارند. تسهیل شرایط و برداشتن موانع پیش روی، شاید اولین و اساسی ترین گام دولت در جهت حمایت از فعالیت های دانش بنیان باشد. روند پرپیچ و خم ثبت این شرکت ها و وجود بروکراسی های اداری، کمبود منابع مالی با سود متناسب حتی در صندوق نوآوری و شکوفایی، بی اعتمادی به محصولات دانش بنیان و حتی استفاده دستگاه های دولتی از محصولات خارجی تنها بخشی از مشکلاتی هستند که گاها عرصه را برای فعالیت این قبیل شرکت ها با چالش های جدی روبرو خواهند ساخت.

شرکت های دانش بنیان ،بستر بروز خلاقیت کارآفرینان هستند. چرا که یکی از خصوصیت های منحصر به فرد آن ها پرورش ایده های خلاقانه و نوآورانه است، که در ذهن مبتکران و مخترعان شکل می گیرد و با پیگیری جدی کارآفرینان در قالب کسب و کارهای جدید به بار می نشیند. این شرکت ها بهترین فرصت برای ابراز بهترین ایده های استارتاپی به حساب می آیند و تداوم حرکت این کسب و کارها ،مستلزم فرهنگ سازی برای زیست بوم مساعد کارآفرینی و نوآوری برای این شرکت هاست. نسل جوان، خلاق و تحصیلکرده با وارد شدن به عرصه ی کارآفرینی شرکت های دانش بنیان و استارتاپی، می تواند زمینه ی تحول در ساختارهای متنوع کشور باشد.

اقتصاد دانش بنیان؛ تنها اهرمی برای رشد و توسعه ی اقتصادی کشور نیست. ما در کشوری زندگی می کنیم که همواره مورد تحریم ها و تهدیدهای اقتصادی و نظامی قرار داریم. از اینرو برنامه ریزی به منظور فراهم آوری زیر ساخت های توسعه شرکت ها و محصولات دانش بنیان به منظور حفظ استقلال و عزت ملی کشور، امری انکار ناپذیر بوده و ضرورتی برای حفظ اقتدار ملی است. البته باید اذعان داشت، عوامل متعددی پایداری و توسعه ی شرکت های دانش بنیان در کشور را تضمین خواهد کرد. صرفنظر از اهمیت سیاست های حمایتی دولت در خصوص تدوین لوایح حمایتی از تاسیس و سیاست های تشویقی، ایجاد و توسعه ی زیرساخت های لازم از قبیل مراکز رشد و پارک های علم و فناوری، بسیار حائز اهمیت است. با توجه به حجم فزاینده ی اشتغال در کشور و اهمیت توسعه ی شرکت های دانش بنیان در امر اشتغال زایی، حمایت از تجاری سازی محصولات و تضمین خرید محصولات دانش بنیان، اهمیت بسزایی دارد و این امر را می توان یکی از مهم ترین عوامل پایداری آن ها برشمرد. متاسفانه در کشور، زنجیره ی پژوهش تا تولید یا همان تجاری سازی، حلقه ی مفقوده ای است که در توسعه ی فناوری اخلال ایجاد می کند، لذا استفاده از پتانسیل شرکت های دانش بنیان در جهت پر کردن این حلقه ی مفقوده ،گام مهمی در این راستا محسوب می گردد.