به شماره افتادن نفس صنعت چاپ و نشر

اگر بخواهیم سه صنعت پیشرو در جهان را یاد آور شویم، صنعت چاپ یکی از جایگاه های مهم در آن را فتح کرده است و اهمیت وافر آن در مولفه هایی چون اشتغال زیاد و گردش مالی بالای آن است. این صنعت، به دلیل کاربردهای فراوان و متنوعی که در حوزه های مختلف فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در جامعه ی کنونی داراست، هنوز نیز ارزش و اهمیت خود را نسبت به سایر صنایع دیگر در جهان حفظ کرده است. تا جایی که طبق بررسی های انجام شده، صنایع چاپ ایالات متحده ی آمریکا با بیش از یک میلیون کارگر و کارمند، رقمی بیش از صنایع اتومبیل سازی آمریکا که بالغ بر 850 هزار نفر را در حال اشتغال دارد، اشتغال آفرینی کرده است و بزرگ ترین صنعت این کشور در توسعه ی اشتغال و کاهش درصد بیکاری می باشد. اما متاسفانه روی سکه صنعت نشر در جهان، بسیار متفاوت از شرایط فعلی آن در کشور است. چرا که این صنعت در کشور، چند سالی است که به صنعتی نحیف و شکننده تبدیل شده است. تقاضای پایین برای محصولات این صنعت مانند کتاب،‌ روزنامه و… هر روز بیشتر از گذشته این صنعت را منزوی کرده است. مشکلات عدیده ی آن از یک سو و البته شوکی از نوع ویروس کرونا ،براحتی توانسته این صنعت را به زانو درآورد.

اهمیت این صنعت در توسعه و پیشرفت کشور سبب شده تا شورای عالی انقلاب فرهنگی 11 شهریور را روز ملی صنعت چاپ معرفی نماید. در این راستا، امروز یادآور صنعتی است که طلایه دار توسعه ی هنر، فرهنگ و اقتصاد است که با تلاش و زحمت های اهالی بزرگ هنر این مرز و بوم، عمری قریب به دویست سال را سپری نموده است.

صنعت چاپ ایران

بی تردید ظرفیت بالای صنعت چاپ و نشر در راستای رشد و توسعه کشور،بسیار بالا بوده و یکی از مهم ترین رکن های اقتصاد غیرنفتی محسوب شده و با تبیین سیاست های درست و سرمایه گذاری های لازم در این حوزه می توان سبب پویایی اقتصادی آن گردید. نقش محوری این صنعت به عنوان بخش سخت افزاری و سرمایه بر تولید بی شک شاخص بزرگی در تولید ناخالص ملی ایفا می کند و از آن جایی که صنعت چاپ با همه ی ابعاد جامعه ،رابطه ی مستقیم دارد، تمامی عوامل توسعه بدون بهره گیری از این صنعت قادر به ایفای نقش واقعی خود نیستند. اما با بررسی کنونی وضعیت صنعت چاپ در کشور، متاسفانه به دلیل وجود مشکلات و بی توجهی های موجود، صنعت چاپ کشور ده ها سال با موقعیت کنونی صنعت چاپ در کشورهای توسعه یافته فاصله داشته و حتی برخی از کشورهای جهان سوم نیز برای رشد کمی و کیفی این صنعت از ما سبقت گرفته اند. کمبود نقدینگی، کمبود کارگر متخصص ماهر، کهنگی و فرسودگی دستگاه های چاپ، عدم امکان واردات دستگاه های روز چاپ و از همه مهم تر، نبود تسهیلات با بهره ی کم برای خریداری تجهیزات جدید و به روز از مهم ترین مشکلات صنعت چاپ در کشور است.  بنیه ی ضعیف مالی اهالی چاپ برای بروز کردن تجهیزات چاپخانه ها و ماشین آلات چاپ ،مسئله ی کوچکی نیست که بتوان براحتی از آن گذر نمود. البته از سوی دیگر قوانین سنگین مالیاتی، موجب فشار بر بنگاه های اقتصادی و از جمله چاپخانه ها شده است. کاغذ در سال گذشته نیز به غائله‌ای پر سروصدا تبدیل شد و ازمرحله گرانی وارد هزارتوی کمبود و پس از آن نایابی شد. این شرایط به نحوی بود که بسیاری از روزنامه‌ها مجبور به کاهش تعداد صفحات خود شدند.

تمامی عوامل مذکور دست به دست هم داد، تا بسیاری از فعالان این عرصه یا بخشی از نیروی کار خود را تعدیل کنند و یا عزم شان را جزم کنند تا فعالیت در این عرصه را تعطیل کرده و با فروش ماشین آلات و واحدهای تولیدی، دست به فعالیت اقتصادی جدیدی بزنند. با شرایط موجود چاپخانه های خصوصی یکی پس از دیگری با بحران مواجه اند و این درحالی است که چاپخانه های دولتی با ارز و امکانات بیشتری تولیدات خود را روانه ی بازار می کنند و این یک رقابت نابرابر در صنعت چاپ کشور است. عوامل مذکور می تواند حیات این صنعت را با خطرات جدی روبرو سازد.

اگرچه مشکلات این صنعت، هیچگاه به درستی درک، شناسایی و رفع نشد، ولی با توانایی های بالقوه و بالفعل موجود در این صنعت، روز ملی صنعت چاپ تنها دستمایه ای برای تفکر در این زمینه، تعامل عقاید و فکرسازی برای رسیدن به رشد و پیشرفت این صنعت و متعاقبا توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور است. مسئولان و دست اندرکاران این حوزه باید برطرف نمودن موانع و مشکلات صنعت چاپ کشور را برخود واجب بدانند تا با مشارکت و همدلی و بکارگیری راهکارهای منطقی و قابل اجرا در دستیابی به اهداف مذکور بیش از پیش امیدوار و موفق باشند.